De zelfstandige verzorgenden en verpleegkundigen leveren al jaren individuele zorg op maat. Met verve, wat de politiek, VWS, het zorgkantoor en de cliënt betreft. De zorgverzekeraar lijkt daar echter geen boodschap aan te hebben.
Inmiddels werken tienduizenden zorgprofessionals zelfstandig. Politiek en VWS hebben de afgelopen jaren prioriteit gemaakt van onderzoek naar deze groep en de staatssecretaris liet met een uitbreiding van de lopende pilot in mei dit jaar nog op daadkrachtige wijze zien dat de zzp’er in de zorg een plaats verdient binnen het bestel.
Acceptabel
Uit de recent gepubliceerde inkoopdocumenten van verzekeraars valt op te maken dat ze de meerwaarde van deze groep niet delen. De pilot wordt beëindigd en de recent gecontracteerde verzorgenden en verpleegkundigen dienen op 1 januari hun cliënten over te dragen aan reguliere zorgorganisaties. De vraag is of dat, met de behaalde resultaten in het achterhoofd, acceptabel is.
Alternatief
De afgelopen jaren is gebleken dat de reguliere thuiszorgorganisaties niet altijd voldoende flexibel konden inspelen op de individuele zorgvraag van de cliënt. Het PGB bood hierin een alternatief. In 2012 werd de PGB-regeling aangescherpt, met als gevolg dat een groep cliënten, onder andere diegenen met een extramurale indicatie van minder dan tien uur, geen recht meer had op een PGB. Om te bezien of aan de flexibele zorgvraag door ZZP’ers voldaan kon worden, zijn in 2012 twee VGZ-regio’s gestart met een pilot. Individuele verpleegkundigen en verzorgenden kregen een persoonlijk contract met het zorgkantoor.
In mei 2012 heeft VGZ de voorlopige balans opgemaakt. De pilot was succesvol verlopen, met een aantoonbaar tevreden tot zeer tevreden cliënt, geborgde continuïteit van zorg en professionele flexibele zorg op maat. Ook de Belastingdienst was tevreden en stelde vast dat het zelfstandig ondernemerschap van toepassing was onder deze omstandigheden.
Landelijk
Voor het zorgkantoor en VWS waren er voldoende redenen om de pilot uit te breiden. Vanaf 2013 is de pilot landelijk getrokken en doen negen zorgkantoren mee. Met de recente uitbreiding van 1.200 plaatsen van mei dit jaar zal het totaal aantal deelnemers op ruim 2.000 uitkomen vanaf augustus 2014.
Eenvoud
De kracht van de dienstverlening zit in de eenvoud van de uitvoering. Met gemiddeld minder dan drie zorgverleners per cliënt kan men spreken over ‘dezelfde gezichten’ aan het bed. De tarieven liggen 25 procent onder de NZa-tarifering, terwijl de doelmatigheid aantoonbaar vergelijkbaar blijft met die van reguliere organisaties. De klanttevredenheid is aantoonbaar hoog.
De ZZP’ers halen niet de krenten uit de pap zoals wel wordt gedacht. Terminale zorg is bijvoorbeeld nog geen 5 procent van de totale werklast. In de praktijk rijden de professionals op ondernemende wijze door de wijk van cliënt naar cliënt, volledig in lijn met het herleefde gedachtengoed van de wijkverpleegkundige.
Verrijking
Wat is er tegen de inzet van zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden? Is de ZZP’er in de zorg noodzakelijk om de eigen regie en de zorgvraag over eigen leven te kunnen realiseren? Nee, in Nederland is er goede zorg beschikbaar en zijn er goede maatschappelijke voorzieningen. Wij zien de zelfstandigen echter wel als een verrijking van het aanbod.
De inkoopdocumenten van zorgverzekeraars tonen alleen ruimte voor gespecialiseerde verpleegkundigen. Er is geen ruimte voor verpleging en verzorging door ZZP’ers van niveau 3 en 4. Cliënten kunnen weer terug naar het reguliere zorgaanbod, zo is de boodschap.
Stilzwijgend afscheid
Staan we het toe dat er stilzwijgend afscheid wordt genomen van een werkwijze die functioneert voor stakeholders en de maatschappij? Kunnen we geconcretiseerde resultaten en goedkopere zorg nog steeds naast ons neerleggen omdat de particuliere verzekeraar dat beslist? De politiek en VWS hebben besloten dat de zzp’er een plaats in het bestel verdient. Zij zijn wat ons betreft de partij die dat zouden moeten beëindigen en niet de commerciële marktpartijen.
Brigitte Hooijmans
Verpleegkundige, interim manager, coach, adviseur, ZZP’er en mantelzorger. De tekst is geschreven in samenwerking met Lex Tabak. Hij is sinds 2007 actief voor ZZP’ers in de zorg en nauw betrokken bij de voortgang van de pilot Zorg in Natura door zzp’ers, onder meer via het platform Zelfstandigen van beroepsorganisatie V&VN.