Als ik met mijn kleinkinderen door Zuidhorn loop dan zie ik de overzichtelijke culturele diversiteit waarmee ik ben opgegroeid. Die laat zich makkelijk vangen in de conventionele indelingen naar sociaaleconomische status en kerkgenootschap. Als ik daarna door de Lange Poten in Den Haag loop dan schieten zulke indelingen zicht- en hoorbaar tekort.
Identiteit
Ze doen op geen enkele wijze recht aan de waarden, zeden en gewoonten van mensen die zich in de afgelopen decennia vanuit verre oorden in ons land hebben gevestigd. Dit heeft onze, rondom de Lange Poten gevestigde, parlementariërs en ambtenaren niet verhinderd om onze samenleving op geleide van deze vertrouwde indelingen te veranderen. Daarbij is in een oprecht verlangen naar maatschappelijke gelijkheid de culturele diversiteit van de burgers uit beeld geraakt. Dat is rampzalig, omdat achter die diversiteit identiteitverschillen schuil gaan. Wie culturele verschillen verwaarloost, tast onbedoeld de identiteit van burgers aan.
Meer dan techniek
In de zorgsector is dit allemaal goed te zien. In enkele decennia verdween het klassenverschil uit de ziekenhuizen. In de AWBZ heeft dit zelfs nooit bestaan. Maar dat wringt. Gezondheidszorg is meer dan een technisch proces, het is ook interactie tussen mensen. En de mensen aan de vraagzijde willen in die interactie ook in het wezen van hun bestaan, hun persoonlijke identiteit, bevestigd worden. Een zorgproces impliceert een relatie waarin vertrouwen centraal staat. En vertrouwen kan niet zonder bekrachtiging over en weer van elkaars identiteit.
Leefstijlgroepen
In de ouderenzorg is dat begin jaren negentig onder ogen gezien door managers met gevoelige antennes. Zij introduceerden leefstijlgroepen in verpleeg- en verzorgingshuizen. Met matig succes. Het bleek lastig om tot een bijbehorende personeelsopbouw te komen. En wet- en regelgeving heeft altijd meer met standaardisatie dan met maatwerk. Gelijktijdig begaven verpleeg- en verzorgingshuizen zich in fusietrajecten waarin de kerkelijke identiteit van de organisaties werd opgegeven. Wat verbazingwekkend is als je echt op culturele diversiteit wilt inspelen.
Nieuwe verzuiling?
En nu beginnen we te ontdekken dat we niet goed bezig zijn. Dat we wel maatwerk proberen te leveren, maar veel te veel langs de lijnen van onze oude indelingen. Daarom schrikken we als er iemand opstaat die Hindoestaanse thuiszorg of een islamitisch ziekenhuis wil organiseren. Dan zeggen bestaande aanbieders dat ze werken aan diversificatie, verbreding van hun zorg naar categorale groepen. Want de juiste mooie technische woorden hebben we al lang. Maar als het op daden aankomt heeft de gevestigde orde maar één oplossing; het bestaande aanbod verder variëren. Nieuwe toetreders voor onze minderheden worden weggezet als voorvechters voor een nieuwe verzuiling in de zorg. Beetje makkelijk.
Aad de Roo