De komst van de budgetpolis wordt gezien als een nederlaag van de lobby tegen schrapping van het hinderpaalcriterium. De vraag is of dat klopt.
Op 19 juni 2013 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel tot wijziging van artikel 13 Zorgverzekeringswet aangenomen. De lobby tegen het wetsvoorstel heeft de Kamer niet kunnen overtuigen. Nu is de Eerste Kamer aan zet.
Winst
Als de Eerste Kamer het wetsvoorstel aanneemt, zullen zorgverzekeraars per 1 januari 2016 in principe niet meer verplicht zijn om niet-gecontracteerde zorg te vergoeden. Toch hebben de tegenstanders betrekkelijk veel concessies afgedwongen: zo zijn niet-gecontracteerde eerstelijns zorgaanbieders uitgezonderd van de wet, gelden er voor de patiënt en daarmee voor de zorgaanbieder verzachtende overgangsbepalingen, zijn zorgverzekeraars verplicht ruimte te bieden aan innovatieve toetreders en is in de wet expliciet bepaald dat de zorginkoop non-discriminatoir en transparant moet plaatsvinden.
Uitspraken
Tijdens de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel waren er verschillende gerechtelijke uitspraken over de toepassing van artikel 13 Zvw. Zo was CZ onder meer partij in een procedure tegen GGZ-instelling Momentum. In die zaak heeft de rechter bepaald dat CZ in strijd handelde met het hinderpaalcriterium van artikel 13 Zvw door een te lage vergoeding aan te bieden voor niet-gecontracteerde GGZ-zorg. De zaak ligt nu ter beoordeling bij de Hoge Raad. Waarschijnlijk volgt zeer binnenkort de beslissing van dit college.
De minister liet op 3 juli 2013 aan de Tweede Kamer weten het niet eens te zijn met de rechter in eerste aanleg, die Momentum gelijk had gegeven. In de nota naar aanleiding van het verslag stelde de minister verder dat Europese regelgeving niet langer in de weg zou staan aan het schrappen van artikel 13 Zvw, zolang de restitutiepolis als alternatief voor de naturapolis gehandhaafd zou blijven.
Hof en Hoge Raad
Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel liep de procedure tussen CZ en Momentum gewoon door. Op 9 juli 2013 deed het hof ’s-Hertogenbosch uitspraak in hoger beroep. Het hof oordeelde dat het huidige artikel 13 lid 1 Zvw met de uitleg op grond van de wetsgeschiedenis (met daarin genoemd het hinderpaalcriterium), geldend recht is. Verder betwijfelde het hof of de (gewijzigde) Europese regelgeving aan het hinderpaalcriterium in de weg zou staan. De minister dacht daar dus toen al anders over. De Tweede Kamer schaart zich blijkbaar achter de minister, want anders had zij niet met het voorstel ingestemd.
CZ heeft cassatieberoep ingesteld bij de Hoge Raad. In deze cassatieprocedure tussen Momentum en CZ zal CZ zich opnieuw op het standpunt hebben gesteld dat artikel 13 Zvw de zorgverzekeraar helemaal niet verplicht om een vergoeding te betalen aan niet-gecontracteerde zorgaanbieders. De Hoge Raad zal op deze rechtsvraag moeten beslissen.
Nuanceringen
Ik verwacht dat de Hoge Raad daarbij ook een antwoord zal geven op de vraag of in de Europese regelgeving wel zoiets bestaat als een hinderpaalcriterium. Misschien zal de Hoge Raad daarbij allerlei nuanceringen aanbrengen en bovendien kan tegen de uitspraak van de Hoge Raad beroep worden ingesteld bij de Europese rechter, maar laten we daar even niet van uitgaan.
Vanuit deze verwachting geredeneerd is het huidige resultaat van het wetgevingsproces op zijn minst opmerkelijk te noemen. Als de Hoge Raad CZ gelijk geeft en verder zou beslissen dat artikel 13 Zvw niet verplicht tot een vergoeding voor niet gecontracteerde zorg, dan is daarmee de directe aanleiding voor het wetsvoorstel komen te vervallen. Als volgens het huidige recht namelijk geen vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg hoeft te worden betaald, dan hoeft de wet ook niet te worden gewijzigd. In dat geval zijn alle uitzonderingen en waarborgen uit het wetsvoorstel en alle amendementen pure winst voor de lobby.
Stel dat de Hoge Raad CZ daarentegen in het ongelijk stelt omdat er wel een Europese hinderpaal bestaat, dan vervalt daarmee de basis voor het huidige wetsvoorstel. Het wetsvoorstel is in dat geval immers volgens de Hoge Raad in strijd met het Europees recht. Ik zie de Eerste Kamer het wetsvoorstel dan niet aannemen. Ook dat is natuurlijk winst voor de lobbyisten tegen het wetsvoorstel.
Stofwolken
Er wordt van verschillende kanten druk gezaagd aan de hinderpaal. Er is een kans dat de uitspraak in de zaak tussen Momentum en CZ de stofwolken laat optrekken nog voordat het wetsvoorstel is aangenomen. In dat geval zal ook duidelijk worden of de lobby tegen het wetsvoorstel een nederlaag heeft behaald of toch (in zekere mate) winst heeft weten te boeken.
Paul Dalhuisen
Advocaat bij Nysingh