‘Every success starts with a failure’. Dat is het intrigerende uitgangspunt van Tim Harfords Adapt waarin wordt afgerekend met het idee van een verlosser die vooruitgang brengt.
In onze complexe en onvoorspelbare werkelijkheid is geen plaats meer voor grootse visies, onfeilbare oplossingen en leiders naar wie we afwachtend opkijken in de hoop dat er een readymade plan uit de mond rolt. Darwin’s strijd om het bestaan is on, en dat moet ook wel als we zinvol willen innoveren.
Faal goedkoop
Ook voor de gezondheidszorg is innovatie van niet te onderschatten belang. Drie dingen zijn volgens Harford essentieel. Allereerst is er variatie á la Darwin nodig. Een eindeloze stroom aan ideeën, vondsten en concepten. Van volslagen maf en ongeorganiseerd tot gestructureerd en dicht bij een oplossing. Een soort genenpoel waaruit we kunnen putten. Vervolgens moeten we ons realiseren dat grote gedachten het niet altijd halen. Leg dus niet meteen je hele ziel en zaligheid in dat ene idee. Integendeel, faal goedkoop zodat er kan worden blijven geïnvesteerd in andere, sterkere ideeën. Ten slotte moet het selectiemechanisme op orde zijn. We moeten relevante criteria voor potentieel succes vastleggen. Uitgangspunten daarvoor zijn kwaliteit, kosten en klinische resultaten. Levert deze innovatie klinisch voordeel op ten opzichte van zijn voorgangers? Helpt deze innovatie de kwaliteit van leven verbeteren? En staan de kosten in verhouding tot de resultaten? Als een innovatie aan al deze criteria voldoet, heb je een potentieel succesvolle uitvinding in handen.
Snel innoveren
De vraag is of het zorgstelsel in Nederland voldoende ideeën genereert en in staat is krachtig te evolueren. Dat we potentiële successen in huis hebben, daar twijfel ik niet aan. Maar onderzoekstrajecten duren lang en dwingen onderzoekers in een lastige spagaat. Natuurlijk wil je voorzichtig zijn en mensen niet schaden door een product te snel op de markt te brengen. Maar als je iets hebt wat écht werkt, wil je mensen zo rap mogelijk helpen. Een treffend voorbeeld is vervanging van de aortaklep (hartklep) met behulp van een katheter. In Europa zijn al 20.000 mensen geholpen met deze minimaal invasieve innovatie. In de Verenigde Staten is de eerste oplossing pas net vrijgegeven. Natuurlijk beroepen de Amerikanen zich op bescherming en veiligheid van hun patiënten. Maar hoeveel mensen hadden in die vier jaar gered kunnen worden? Deze patiënten hebben geen stem, ze zijn dood. Dat is een ethisch dilemma waarmee geworsteld wordt. En dan heb je nog de haperende doorstroom. Onze minister stelde recent dat technische innovaties het behandelvolume alleen maar doen groeien en dat er nooit iets af gaat. Het selectiemechanisme werkt dus niet, er sterft niets uit om plaats te maken voor iets nieuws en beters.
Nieuwe eisen aan de zorg
Duidelijk is dat de huidige zorg aan andere eisen moet voldoen dan in het verleden. Zorg moet duurzamer, persoonlijker, efficiënter en tegelijkertijd goedkoper en sneller. Zorg verplaatst zich bovendien op veel vlakken naar het eigen huis. Hoe brengen we dit alles samen in zinvolle innovaties? Een goed voorbeeld is Home Monitoring voor ‘frequent flyers’, patiënten die keer op keer terugkeren naar het ziekenhuis. De cijfers liegen er niet om: in de VS staat een op de vier patiënten met hartfalen, een acuut hartinfarct of een longontsteking binnen een maand weer op de stoep met gerelateerde klachten. Dat is onwenselijk voor de patiënt en doet een aanslag op de ziektekosten. Home Monitoring biedt een combinatie van technologie en een op maat gesneden zorgstelsel. Technologisch gezien hoeft het geen hoogstandje te zijn, maar innovatie is meer dan alleen technologie. Het is ook het ontwerpen van nieuwe methodieken en zienswijzen. Met Home Monitoring haal je het maximale uit het zorgstelsel door betere verbindingen aan te leggen tussen arts, huisarts en patiënt. Technologie ondersteunt dit proces en maakt het effectiever.
Zinvolle innovaties
Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk het is dat we de zorg blijven verbeteren met zinvolle innovaties. Goedkoop falen is daarbij geen zonde, het is een efficiënte manier om opties te testen en de beste oplossingen te selecteren. Bovendien moeten we onze criteria bijstellen en optimaal benutten voor selectie. Daarbij vallen soms ook dingen buiten de boot, zodat de kern van de zorg sterk blijft. In een complexe wereld als de onze moeten we beslissingen durven nemen zodat de zinvolste en krachtigste innovaties uiteindelijk hun weg naar de markt en de mensen vinden.
Joris van den Hurk