Gerritsen vervolgt dat iedereen in alle hectiek naar VWS keek. “Dus hebben we maar verantwoordelijkheid genomen.”
Kennis bijgeschakeld
Wel is volgens de oud-secretaris-generaal contact gezocht met mensen die wel verstand van in te kopen middelen hadden, waaronder het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) voor beschermingsmiddelen en een klankbordgroep van intensivisten bij de aankoop van beademingsapparatuur. “Dus waar we zelf de kennis niet hadden, hebben we die gewoon snel bijgeschakeld”, valt te lezen in Gerritsens reactie. Hij benoemt dat er in de crisis geen ervaring paraat was om op terug te vallen, maar dat het ‘bouwen aan een brug is terwijl je erover loopt.’
VWS drong aan op onnodige deal
De afgelopen weken laaide de discussie over de omstreden mondkapjesdeal met Sywert van Lienden op. Het kabinet laat een extern onderzoek uitvoeren naar de mondkapjesdeal. Demissionair minister Tamara van Ark, politiek verantwoordelijk voor de deal, vindt dat “de onderste steen boven” moet. De minister kreeg vorige week tijdens het coronadebat in de Kamer vragen over de deal, waar meer dan honderd miljoen euro mee gemoeid ging.
Rob van der Kolk, de voormalig LCH-coördinator, is verbolgen over de handelswijze van Van Lienden en zijn compagnons. De deal was volgens Van der Kolk onnodig, omdat er inmiddels genoeg hulpmiddelen waren geleverd. Toch drong VWS erop aan. “Je zit in een dilemma: wil je 98 of 99 procent zekerheid. Wij vonden dat 98 procent prima was, maar het ministerie wilde 99 procent. Zij zeiden: kopen, kopen, kopen. En wij zeiden: het is niet nodig”, reageert de voormalig coördinator in het radioprogramma NOS met het Oog van morgen.
Hoge prijzen en winsten bekend
Nu het relatief rustig is, worden de beslissingen wellicht als naïef beleefd volgens Gerritsen. Toch benoemt hij dat de betaalde prijzen binnen de door het LCH bepaalde brandbreedte vielen. “Dat dat hoge prijzen waren met mogelijk hoge winsten wisten we ook. Die hebben we ook voor andere deals betaald. Er zullen dus wel meer partijen veel geld hebben verdiend.” Alternatief volgens Gerritsen was het niet kopen, met risico op tekorten en grote gezondheidsschade. “Ik denk dat we in de context van toen de juiste beslissing hebben genomen.”
Dat het zekere voor het onzekere genomen is t.a.v. de inkoop vind ik een prima zaak. Maar wat ik een zeer slechte zaak vind is dat het bijkans tegenovergestelde beleid gevoerd werd als het ging om de bescherming van zorgpersoneel en (andere) contactberoepen.
Zelfs nadat er enorme voorraden mondkapjes aangelegd waren én de vaccinatiecampagne was gestart, moesten de genoemde mensen het nog steeds met chirurgische i.p.v. FFP2-maskers doen. Met alle gevolgen van dien. Van de vijf medewerkers (incl. eigenaar) van de salon van mijn kapper zijn er drie besmet geraakt! Waarbij je de mensen die zij weer hebben besmet nog moet optellen.
Het hele mondkapjesverhaal is zwaar verwaarloosd door VWS, dat de uiteindelijke verantwoordelijkheid draagt, ook over RIVM en OMT. Uit een enquête van de FNV bleek dat men zich op de werkvloer ook vaak onveilig voelde omdat er geen (goede) mondkapjes gedragen werden. Maar niet één reclamespotje en niet één oproep van Den Haag om ze te dragen als voldoende afstand niet goed werkbaar was of ongewenst. Terwijl de WHO en de Amerikaanse en Europese CDC’s ze allang dringend adviseerden!
De kern van de kwestie ligt naar mijn mening bij het feit dat in Den Haag (Ministeries) men gewend is om belastinggeld uit te geven en zelf geen geld te moeten verdienen. Collectief geld uitgeven is relatief gemakkelijk en leidt nog al eens tot uitgaven om politieke risico’s (1% meer risico) af te kopen. Zeker na levering van mondkapjes aan China speelde dit gezien de kritiek hierop uit de Tweede Kamer. De kern van de vraag is dus of 98% zekerheid over voldoende mondkapjes voldoende is. En of VWS kon/moest varen op het advies van het Landelijk Consortuim Hulpmiddelen (LCH) dat er inmiddels voldoende mondkapjes waren ingekocht. . Ik denk van wel! Want daarvoor had VWS het LCH ingehuurd. Verhalen van lopen over een brug in aanbouw verhullen de werkelijke keuzen die zijn gemaakt en de achterliggende redenen voor die keuzen.
VWS koos voor 1% minder (politiek-) en gezondheidsrisico voor 100 miljoen. Of die 1% gezondheidsrisico uiteindelijk werkelijk is afgedekt is maar de vraag. zie het verhaal van Conijn.