AppleMark
Minister Schippers van VWS hevelt voorlopig geen nieuwe specialistische geneesmiddelen over naar het ziekenhuisbudget. De maatregel heeft weliswaar bijgedragen tot lagere kosten, maar er zijn ook signalen dat de overheveling de kwaliteit van zorg onder druk zet.
De afgelopen jaren is er ter waarde van circa 900 miljoen aan geneesmiddelen van de aanspraak farmaceutische zorg overgeheveld naar de aanspraak op geneeskundige zorg. Het gaat met name om TNF-alfaremmers voor de behandeling van reuma, fertiliteitshormonen, groeihormoon en oncolytica.
Lagere prijzen
Minister Schipper besloot tot de maatregel om de zorgverzekeraars en openbaar apothekers onder de oude regeling naar haar mening nauwelijks instrumenten hadden om lagere prijzen te realiseren. Door de ziekenhuizen budgetverantwoordelijk te maken en voorschrijvers nauwer bij het inkoopproces te betrekken, zal er scherper op de kosten worden gelet, zo verwachtte de minister. Deze verwachting is grotendeels uitgekomen, zo leert het rapport van onderzoekersbureau SiRM dat Schippers deze week naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Van de deelnemers aan het onderzoek geeft 80 procent aan dat de overheveling heeft geleid tot enigszins of aanzienlijk lagere werkelijk betaalde prijzen voor TNF-alfaremmers, fertiliteitshormonen en groeihormoon. Voor de oncolytica is dit percentage 30 procent. De onderzoekers wijten de lagere prijzen aan een gezamenlijke inkoop van ziekenhuizen en een actieve deelname van de voorschrijvend arts aan het inkoopproces.
De overheveling heeft blijkens het SiRM-rapport ook bijgedragen aan de realisatie van een doelmatiger inzet van geneesmiddelen en minder verspilling. Zo laten studies een verminderde dosering van TNF-alfaremmers zien bij gelijke of verbeterde uitkomsten. Onder strikte, gecontroleerde omstandigheden, kan de behandeling soms zelfs helemaal worden afgebouwd.
SiRM concludeert daarnaast dat de overheveling heeft geleid tot meer eenduidigheid voor de behandelaar over welke aanspraak en welke bekostigingssystematiek geldt. Daarmee zijn evenwel niet alle onduidelijkheden verdwenen. Anders dan de aanspraak ‘farmaceutische zorg’, waarvoor een limitatieve lijst gold, kent de aanspraak ‘geneeskundige zorg’ een zogeheten open aanspraak. Daardoor is minder duidelijk op welke middelen precies aanspraak is.
Verslechterde uitkomst
Ook als het om de kwaliteit van zorg gaat zijn de uitkomsten niet eenduidig. Een klein deel van de voorschrijvers (4 procent tot 8 procent) geeft aan dat het resultaat van de behandeling verslechterd zou kunnen zijn. Als reden noemen ze de verminderde keuzemogelijkheden en het niet of later starten met geneesmiddelen.
Daarnaast ervaren patiënten soms lange reis- en wachttijden alsook korte openingstijden van poliklinische apotheken. SiRM concludeert dat de patiëntgerichtheid per ziekenhuis na de overheveling sterk kan variëren. Een punt van zorg is de medicatieoverdracht tussen ziekenhuis- en openbare apotheek. Openbaar apothekers spreken van een verslechtering van medicatiebewaking, omdat een volledig actueel medicatieoverzicht bij hen soms ontbreekt.
Zorgelijk
“Een zorgelijk signaal”, laat Schippers in een reactie op het SiRM-raport aan de Tweede Kamer weten. Ook erkent de minister dat de administratieve lasten en handelingskosten op onderdelen onevenredig groot zijn. De belangrijkste reden om een pas op de plaats te maken met de overheveling ligt in de bredere beleidsmatige context. Omdat de overheveling niet op zichzelf staat, is het lastig om te bepalen in hoeverre de uitkomsten van het SiRM-rapport zijn toe te schrijven aan de overheveling dan wel aan de invoering van het budgetplafond en de problemen rond de financiering van nieuwe dure geneesmiddelen.
“De belangrijkste reden die voorschrijvers van TNF-alfaremmers en oncolytica noemen voor de afgenomen inzetbaarheid is dat er onvoldoende budget in het ziekenhuis is door budgetplafond afspraken met zorgverzekeraars”, stelt Schippers. “Dit signaal is in lijn met de eerdere signalen die ik afgelopen jaar kreeg dat de betaalbaarheid en toegankelijkheid van dure geneesmiddelen onder druk staat.”
Wat de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) is van mening dat eventuele overheveling van specialistische geneesmiddelen pas weer aan de orde als de huidige problemen met toegankelijkheid en betaalbaarheid van dure geneesmiddelen zijn opgelost.
