Het schort bij het separeren van ggz-patiënten aan aandacht, observatie en aanwezigheid. De uiterste consequentie is dat een patiënt iets overkomt zonder dat de hulpverlening het doorheeft. Fatale incidenten, zoals recentelijk bij het SPDC Oost in Amsterdam, kunnen zich dan ook bij tal van andere instellingen voordoen. Dat concludeert de belangenvereniging Ypsilon op basis van een meldweek separeer-praktijk.
Kwaliteitskeurmerk
Reden voor de meldweek was de vraag of het drama bij SPDC Oost, waar een schizofreniepatiënt stikte in een isoleercel, op zichzelf stond of dat het zich ook elders voor zou kunnen doen. Op basis van zo’n 150 meldingen is de conclusie onontkoombaar, aldus voorzitter Marja Hasert: “Het SPDC Oost was ‘HKZ-gecertificeerd’ en droeg dus een keurmerk van kwaliteit. Net als andere instellingen waarover meldingen bij ons binnenkwamen. En er is geen reden waarom zich daar niet een soortgelijk drama had kunnen voordoen. Al te snel wordt separeren gezien als iets technisch, iets afstandelijks.. Maar separeren is mensenwerk, net als gesepareerd worden. Alles staat of valt bij het houden van contact; steeds vaker een schaars goed in de zorg. Wie daarin faalt, kan erop wachten dat er ongelukken gebeuren.”
Het rapport dat Ypsilon van de meldweek heeft opgemaakt biedt een unieke verzameling ervaringen over de praktijk van het separeren. Veel getuigenissen van familieleden, maar ook patiënten en hulpverleners kwamen met ervaringen. Stof waaruit de nodige lessen te leren zijn, zoals blijkt uit een lange reeks tips in het rapport. Houd contact met de patiënt blijkt daarin een belangrijke, getuige ook het motto voor in het rapport: “Als u mijn zoon in de separeer stopt, bel mij a.u.b. Dan wil ik naast hem liggen en hem liefdevol vasthouden.” Maar de vereniging van familieleden van mensen met schizofrenie of een psychose komt met nog veel meer suggesties, steeds gestaafd met een citaat uit de praktijk. Noodknoppen moeten werken, personeel moet voldoende geschoold zijn, medicatie moet goed worden gecontroleerd. Maar ook: wees creatief in het zoeken van alternatieven, voorkom een dubbele moraal en leg verantwoording af. De kritiek ten spijt ziet Ypsilonvoorzitter Hasert ook lichtpuntjes: “Tal van instellingen maken momenteel werk van alternatieven voor de separeerpraktijk zoals ze gewend waren. Als de getuigenissen in dit rapport kunnen helpen dat proces te versnellen, dan is ons doel bereikt.”
