RVS benadrukt urgentie versterking eerste lijn

In een interview met Zorgvisie zegt Raadslid Jan Kremer: “De eerstelijnszorg staat ernstig onder druk en dat is uitermate ongewenst. Versterking van de eerste lijn is dan ook enorm urgent.”

De RVS geeft vier uitgangspunten om de eerstelijnszorg overeind te houden. Erken in woord en daad dat eerstelijnszorg van cruciale waarde is voor de samenleving, versterk de functies en waarden van de eerstelijnszorg door innovatie en aanpassing aan de huidige tijd, werk wijkgericht en maak gebruik van de kracht van de samenleving. Het RVS-advies is te zien als input voor de ‘Toekomstvisie op de eerstelijnszorg 2023’, die nog steeds in de maak is. Deze visie had al op 1 januari dit jaar gereed moeten zijn, zo is afgesproken in het IZA.

Fragmentatie

Door maatschappelijke en beleidsmatige ontwikkelingen staat eerstelijnszorg echter toenemend onder druk. Met grote consequenties voor de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van de gehele zorg in Nederland. Een aantal beleidsmatige trends heeft ervoor gezorgd dat de eerste lijn de afgelopen jaren is verzwakt. Specialisering en professionalisering binnen generalistische beroepsgroepen heeft de zorg versnipperd. De focus op efficiëntie en financiële beheersbaarheid bij aanbieders van wijkverpleging, mede als gevolg van een scherpe contractering op kosten, heeft de tendens van taakdifferentiatie en specialisatie verder aangewakkerd. Er is hierdoor een tekort ontstaan aan generalistisch werkende professionals, terwijl dit juist een onderscheidend kenmerk is van eerstelijnszorg.

Zorgstelsel

Een andere beweging die heeft bijgedragen aan fragmentatie van het zorgaanbod is de gefragmenteerde bekostiging en organisatie van zorg vanuit verschillende zorgwetten en budgettaire kaders. De RVS stelt voor de fragmentatie van het zorgaanbod in praktijk en beleid te verminderen en in het stelsel te faciliteren. In de praktijk zijn er al voorbeelden van zorgorganisaties in de wijkverpleging en thuiszorg die in samenwerking een heel gebied proberen te bedienen. ‘Het gefragmenteerde zorgaanbod staat lokale samenwerking in de wijk in kleine vaste teams echter geregeld in de weg. Stelselaanpassingen die lokale samenwerking beter mogelijk maken, bijvoorbeeld door concurrentie te verminderen, zouden hierbij behulpzaam zijn.’

Redding eerste lijn

Voor de redding van de eerste lijn doet de RVS een beroep op alle partijen. Raadslid Godfried Bogaerts: “Nadrukkelijk spreken wij de beleidsmakers aan: zie de eerste lijn niet sec als gebied maar erken de waarde voor de totale gezondheidszorg. Maar ook de zorgverzekeraars die gesprekken voeren over een efficiënte inrichting van de eerstelijnszorg in een regio zijn aan zet,. Zij zouden verder moeten kijken naar het effect van die eerste lijn op het geheel van zorg in die regio. En er zit wel degelijk een oproep in naar de eerstelijns zorgverleners om zich anders te organiseren.”