De ziekenhuissector zal de komende jaren worden opgeschud door het wegvallen van het tijdelijke transitievangnet en de herinrichting van de acute zorg. Dat voorspelt ING Economisch Bureau in de sectorvisie ziekenhuiszorg. Door fusie en samenwerking zal uiteindelijk “een beperkt aantal zeer grote ziekenhuisorganisaties” overblijven.
Om de ziekenhuizen te behoeden voor al te grote omzetschommelingen als gevolg van de introductie van prestatiebekostiging gold tot dit jaar een compensatieregeling. Dit vangnet verdwijnt in 2014. Dat betekent dat tegenvallers in de productie voortaan direct in het resultaat tot uiting komen. Aangezien de jarenlange groei van weleer inmiddels is omgeslagen in een reële omzetkrimp, zullen veel ziekenhuizen dit aan den lijve gaan voelen, voorziet ING Economisch Bureau.
SEH
Deze klap komt des te harder aan als ook de spoedeisende hulp op het spel staat. Zorgverzekeraars maken dit jaar vaart met de concentratie van de complexe SEH. Dit kan betekenen dat sommige ziekenhuizen SEH-functies kwijt raken. “Als er minder of geen patiënten meer binnen komen via de SEH, kan dat het voortbestaan van het hele ziekenhuis bedreigen”, constateert ING Economisch Bureau.
Positionering
Niet alleen betekenen ingrepen op de SEH directe omzetderving, ook de concurrentiepositie wordt aangetast aangezien ook het niet-acute deel van het zorgaanbod wordt geraakt. “Dit bemoeilijkt de individuele positionering van ziekenhuizen”, stelt ING Economisch Bureau. “Zij moeten concurreren op het aanbod van niet-spoedeisende hulp, maar verlies van spoedeisende zorg kan hun levensvatbaarheid ernstig beperken.”
Stuurloosheid
De financiële positie van de ziekenhuizen wordt verder bemoeilijkt door de lange doorlooptijd van dbc-zorgproducten, inperking van de bevoorschotting door zorgverzekeraars, onduidelijkheid over feitelijk geleverde productie en onvoldoende zicht op de kostprijs van individuele behandelingen. Dit laatste betekent dit ziekenhuizen in hun bedrijfsvoering onvoldoende scherp op hun marges kunnen sturen. Daar bovenop komt nog de bestuurlijke herpositionering van de medisch specialisten in 2015, die volgens ING kan leiden tot “gebrek aan slagkracht en stuurloosheid”.
‘Zekerheden verdampen’
Al deze ontwikkelingen hebben volgens ING onherroepelijk effect op de financierbaarheid. Ziekenhuizen zullen rekening moeten houden met strengere financieringsvoorwaarden en stijgende financieringskosten.
De terughoudende opstelling van de banken wordt volgens ING verder versterkt door fiscaalrechtelijk dominante positie van de zorgverzekeraars. In geval van betalingsproblemen of een faillissement gaat het verrekenrecht van de zorgverzekeraar boven het pandrecht van de bank. Bovendien hebben de verzekeraars bepaald dat zorgaanbieders geen zekerheden mogen verpanden aan derden. “Financiers zien hun veronderstelde zekerheden daardoor verdampen”, concludeert ING Economisch Bureau.
Om nog in aanmerking te komen voor financiering door de bank zal een ziekenhuisorganisaties scherpe portfoliokeuzes moeten maken die door de regionaal dominante zorgverzekeraar onderschreven worden. “Haar commitment is nodig om de transitie met de daarbij behorende investeringen vorm te geven”, schrijft ING Economisch Bureau.
‘Opschudding’
Het nieuwe ziekenhuisveld zal volgens ING uiteindelijk gedomineerd gaan worden door een beperkt aantal zorg grote ziekenhuisorganisaties, die omringd worden door een groot aantal kleinere specialistische organisaties zoals categorale ziekenhuizen, zelfstandige behandelcentra en ‘anderhalve lijncentra’. “Groot voordeel van deze opschudding is dat uiteindelijk meer gespecialiseerde, efficiënte en beter bestuurbare zorgorganisaties ontstaan”, concludeert ING Economisch Bureau.
