Gemeten in bedden hebben ziekenhuizen een gemiddelde overcapaciteit van 30 tot 35 procent. Met slimmere logistiek kunnen ziekenhuizen de beddencapaciteit met zeker 10 tot 15 procent reduceren. Dat constateert Marcel de Jong van CC Zorgadviseurs.
Het teveel aan bedden is bedoeld als buffer om piekmomenten in de patiëntenstromen op te vangen. “De aanname is altijd geweest dat met name spoedopnames zo onvoorspelbaar zijn dat betrouwbaar prognosticeren niet mogelijk is”, zegt De Jong, die naast adviseur ook kerndocent is van de masterclass Patiëntenlogistiek van de NVZ vereniging van ziekenhuizen. “Om die reden houden veel ziekenhuizen een flinke buffercapaciteit aan ten opzichte van wat ze gemiddeld nodig hebben. Maar als je scherper kijkt, blijkt dat er sprake is van relatief smalle bandbreedtes. De behoefte aan spoedzorg blijkt dan veel constanter dan de electieve stroom.”
OK-planning
Daar komt volgens De Jong bij dat ziekenhuizen piekbelasting voor een belangrijk deel zelf veroorzaken, bijvoorbeeld door opname en ontslag op een beperkt aantal vaste dagen af te handelen of de OK-capaciteit als eenzijdig vertrekpunt voor het hele logistieke proces te nemen. “Voorheen stuurden ziekenhuizen vrijwel uitsluitend op de OK”, stelt De Jong. “De rest van het ziekenhuis plooide zich wel, dus werd de OK over het algemeen vol gepland zonder rekening te houden met de beddenplanning.”
Proces-denken
De Jong ziet wel langzaam een kentering ontstaan. “Door de veranderde context waarin ziekenhuizen opereren groeit het besef dat denken in termen van afdelingen waarbij de patiënt in feite in stukjes wordt geknipt, niet leidt tot een optimale bedrijfsvoering”, aldus De Jong. “De grote uitdaging is om het unit-denken om te zetten in proces-denken, waarbij het ziekenhuis wordt gerund als een systeem waarin alle processen samenhangen.”
Voorspellen
Deze benadering heeft een sterke impuls gekregen door de voortgaande digitalisering van het zorgproces. “De kwaliteit van de data voor sturing van patiëntenstromen is de afgelopen jaren sterk gegroeid”, zegt De Jong. “Daardoor zijn we steeds beter in staat om business analytics toe te passen op basis van geavanceerde statistieken, scenario-analyse en simulatie.” Dit maakt het volgens De Jong niet alleen mogelijk om patiëntenstromen op week, dag en zelfs uurbasis te volgen, maar ook om de benodigde toekomstige capaciteit accuraat te voorspellen.
Platform
Onder de naam Hotflo heeft CC Zorgadviseurs deze instrumenten samengebald in een nieuw digitaal platform voor operationele sturing. Door de modulaire opbouw is Hotflo op maat toepasbaar en daarmee kosteneffectiever dan grote, integrale softeware-programma’s . Mede om die reden is Hotflo genomineerd voor de Accenture Innovation Award die in november wordt uitgereikt.
Besparing
Het Rijnland Ziekenhuis, met locaties in Alphen aan de Rijn en Leiderdorp, is één van de ziekenhuizen die het eigen logistieke proces aan de hand van de nieuwe inzichten op de schop heeft genomen. “Dat heeft ons vorig jaar 25 bedden opgeleverd en dit jaar vooralsnog nog eens 13,” licht bestuursvoorzitter Ron Treffers toe. “Dat is op jaarbasis al snel goed voor een besparing van 1,5 tot 2 miljoen euro. Bovendien hebben we productiestijging van 6 procent gerealiseerd.”
Kwaliteitswinst
Kostenbesparing is wat Treffers betreft maar één kant van de zaak. “Niet alleen kun je veel geld besparen, ook de patiënt en het personeel worden er beter van”, aldus Treffers. “Patiënten verblijven korter in het ziekenhuis en belanden minder snel op een verkeerde afdeling. En doordat we af zijn van die enorme pieken is er ook sprake van minder uitval van operaties en dus minder boze dokters. Bovendien vinden de dokters het prettig dat je afspraken over productiegroei evidence based kunt monitoren en evalueren.”