Deze week behandelt de Tweede Kamer de Wet langdurige zorg. Dat is erg laat in het jaar. Bij goedkeuring blijft er heel weinig tijd over voor verdere afhandeling en uitvoering van de wet. Maar de Kamer bespreekt ook nog een halve wet, want de discussie gaat nu niet over bekostiging en de rolverdeling in de uitvoering van de wet.
Het belang van de hervorming van de langdurige zorg staat buiten kijf. Er zijn stappen gezet die beslist nodig waren en goed zijn, zoals een grotere nadruk op eigen verantwoordelijkheid en een grotere betrokkenheid van familie en mantelzorgers.
Maar het proces van de Wet Langdurige zorg dreigt een verhaal van gemiste kansen te worden. Want in de Wlz ontbreken fundamentele onderdelen van de wet, zoals de bekostiging en het systeem rond uitvoering van de wet en zorginkoop. Om het systeem daadwerkelijk te veranderen en de cliënt effectief regie te geven, moet de cliënt volledige keuzevrijheid hebben. Geld zou de cliënt moeten volgen, en niet het zorgkantoor. We vinden hierin de cliëntenorganisaties aan onze zijde.
Tweede fase
Het ministerie van VWS heeft de uitwerking van bekostiging en het uitvoeringssysteem doorgeschoven naar een tweede fase, na 2015. Wat ActiZ betreft besluit de Kamer daar dan wel over voor 1 april, zodat zorgaanbieders en –inkopers hun beleid tijdig, voor de zorginkoop 2016, kunnen aanpassen. Op dit moment vraagt ActiZ wel helderheid over hoe de keuzevrijheid van de cliënt verankerd gaat worden in de wet.
Overgangsrecht
In de Kamerbehandeling gaat het wel over het overgangsrecht voor mensen die een indicatie hebben voor een ZZP 1, 2 of 3, maar die (nog) niet hebben verzilverd. Nu geldt voor hen een overgangsrecht, dat inhoudt dat zij in het overgangsjaar 2015 moeten kiezen of ze wel of niet in een verzorgingshuis willen gaan wonen. Kiezen zij ervoor om thuis te blijven wonen, dan verliezen ze hun indicatie voor zorg met verblijf. Zij zullen zorg krijgen uit de Wmo en/of Zvw. Dit gaat niet over een paar cliënten, maar over een groot deel van de 70.000 mensen in de AWBZ die hiermee te maken krijgen.
Zonder druk
De staatssecretaris gaat er van uit dat het merendeel van deze mensen zal kiezen om thuis te blijven wonen. Ik waag dat te betwijfelen. Het is heel goed mogelijk dat onder druk, mensen juist wel zullen kiezen voor verzilvering van hun indicatie. Met alle gevolgen van dien, zoals toename van de wachtlijsten. Haal je de druk er vanaf door die termijn te verlengen, dan is de kans groter dat het merendeel van de mensen met een onverzilverde indicatie nu rustig thuis blijven wonen.
Zorg op maat
Het lijkt er op dat de keuzevrijheid van de cliënt onder druk komt te staan, in plaats van dat de cliënt beter gediend wordt door de hervorming langdurige zorg. Ook de discussie over tot op welk detail de rechten van cliënten vastgelegd moeten worden in de Zorgbeginselenwet strookt niet met keuzevrijheid.
ActiZ heeft steeds gezegd dat de rechten van cliënten uitstekend worden geborgd in de tweezijdige algemene leveringsvoorwaarden, die zijn afgestemd met cliëntenorganisaties en de consumentenbond. Tot op detail rechten vastleggen in de wet, kan er alleen maar toe leiden dat de zorgorganisaties het uitgangspunt: ‘zoveel mogelijk zorg op maat leveren in overleg met de cliënt’ moeten loslaten. Gelukkig zijn er nu ook Kamerleden die ons standpunt steunen dat het geen zin heeft om teveel details, zoals welke onderwerpen besproken moeten worden in een zorgplanbespreking, in de wet op te nemen.
Inhoudelijk gesprek
We willen geen afvinklijstjes, maar een inhoudelijk gesprek tussen zorgmedewerker en cliënt (en zijn mantelzorger) over welke zorg de cliënt nodig heeft en waar hij behoefte aan heeft. Want dáár, tussen cliënt, zijn omgeving en de zorgprofessional wordt de kwaliteit van zorg gemaakt.
Aad Koster
Directeur ActiZ