We zijn al vijfentwintig jaar bezig met de introductie van (meer) marktwerking in de zorg. In het kader van de huidige decentralisaties lijkt de discussie echter weer van voren af aan te beginnen. Dat leidt tot veel onduidelijkheid en daarmee tot veel verlies van zorggeld.
Zorgaanbieders zijn gewend zichzelf te profileren met als doel het zorgkantoor en/of de zorgverzekeraars te laten zien waarom bepaalde diensten beter bij hen dan bij anderen kunnen worden ingekocht. Het is de vraag of dit principe bij de nieuwe financiers (de gemeenten) in dezelfde mate blijft gelden.
Samenwerking
Bij de decentralisaties lijkt het toverwoord namelijk ‘samenwerking’ te zijn. Bezien vanuit dit perspectief is het niet vreemd dat zorgaanbieders het verwijt krijgen ‘oud denken’ te laten zien. Die prikkels zitten in de AWBZ financiering. Bij de decentralisaties moeten zorgaanbieders echter een stap terug doen. De burger, De mantelzorger en De vrijwilliger moeten het werk in ieder geval deels gaan overnemen. Dat is goedkoper. Aldus moeten zorgaanbieders vooral over de schaduw van de eigen organisatie heen stappen en samenwerken, zo is het devies. Nogal wat zorgorganisaties nemen deze opdracht zeer serieus. Inmiddels zijn namelijk alweer diverse fusies en overnames aangekondigd. Tegelijkertijd worden vele zorgaanbieders ook aangesproken door hun cliënten, die vaak (terecht) bang zijn dat de keuzevrijheid met de komst van de WMO verdwijnt.
Het is nog een open vraag of het mogelijk zal zijn om de benodigde bezuinigingen te realiseren met hetzelfde aantal (of meer) zorgaanbieders dan nu. Het budget gaat immers fors omlaag en de visie van de meeste financiers is dat de zorgprofessional zo laat mogelijk in beeld moet komen. Als zowel de prijs omlaag gaat als de hoeveelheid zorg en ondersteuning daalt, dan wordt de totale hoeveelheid betaald werk een stuk minder. Het is dan niet vreemd dat er ook minder personeel betaald kan worden en dat bij bestaande aanbieders ontslagen dreigen.
Kleur bekennen
Nú lijkt dus het juiste moment voor gemeenten om kleur te bekennen: aanbesteden of niet? Eisen aan samenwerking tussen zorgaanbieders en andere maatschappelijke organisaties stellen of niet? Alle bestaande partijen betrekken bij de vormgeving van het nieuwe beleid, of niet. Met de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 in het vizier is het echter de vraag hoe snel deze duidelijkheid er zal komen en hoe groot de verschillen in de antwoorden op bovenstaande vragen per gemeente zullen zijn. Bovendien erkennen veel gemeenten dat ze ruim onvoldoende kennis hebben om snel de nieuwe taken te kunnen uitvoeren en stevige keuzes hierin te kunnen maken. Een en ander betekent voor zorgaanbieders investeren in meerdere opties. Dit impliceert veel indirecte uren en dus veel geld.
Als de gemeenten nu eens samen met de zorgorganisaties ‘out-of-the-box’ gaan denken? Zich samen committeren aan de bezuinigingsdoelstelling en proberen om samen tot keuzes te komen, op korte termijn? Zou dat niet mogelijk leiden tot meer rust bij cliënten en werknemers en daarmee bij de burgers, die begin volgend jaar een nieuwe gemeenteraad gaan kiezen? Kortom, het zijn volgens mij niet alleen de aanbieders die anders moeten gaan kijken.