Als je keer op keer gedonder krijgt op de werkvloer over je bezuinigingsvoorstellen, laat die werkvloer dan zelf maar met goede alternatieven komen. Het was op zich een goede zet van minister Schippers om patiënten-, artsen- en ziekenhuisorganisaties te betrekken bij haar pogingen de gezondheidszorg betaalbaar te houden.
Maar toch ben ik bang dat uit die voorstellen niet veel meer zal komen dan ‘klein bier’. We zitten namelijk op niets minder dan een cruciaal kruispunt in de geschiedenis van de gezondheidszorg.
Recht op gezondheidszorg
Artikel 22 van de Grondwet zegt dat iedereen recht heeft op gezondheidszorg. Dat is een recht dat in de twintigste eeuw is bedacht. Het was een tijd dat lang niet iedereen toegang had tot gezondheidszorg. Philips was met hun bedrijfsverzekering voor gezondheidszorg in die tijd een van de voortrekkers van het moderne zorgsysteem. De vraag uit die tijd was bijvoorbeeld: hoe zorg ik dat ik geholpen kan worden aan mijn blinde darm als die ontstoken is?
Solidariteit niet oneindig
De vragen van de eenentwintigste eeuw zijn van een heel andere aard. Iedereen lijkt inmiddels alle zorg op ieder moment te kunnen krijgen. De zorg richt zich daarnaast steeds meer op preventie. En dat gaat het niet alleen over het stimuleren van voldoende beweging en het stoppen met roken. Het gaat ook over voorspellende tests die concrete ziekterisico’s in kaart brengen. Over genen en biomarkers die vertellen welke therapie wel zinvol zal zijn en welke niet. Het is onder andere die uitbreiding van de taken die de zorg onbetaalbaar dreigt te maken. De solidariteit die de basis was voor Artikel 22 van de Grondwet blijkt niet oneindig. Hier moeten dan ook veel drastischer besluiten worden genomen dan een bezuiniging hier of een ombuiging daar, al dan niet bedacht in samenwerking met de mensen op de werkvloer.
Grenzen aan de groei
Het boek Grenzen aan de groei, van de Club van Rome, gooide in 1972 een flinke steen in de vijver van de economie en het milieu. De leden van die club gaven daar met recht een langetermijn visie op de duurzaamheid van onze samenleving, of beter gezegd: op het gebrek aan duurzaamheid. Het boek werd in 37 talen vertaald en ging maar liefst 12 miljoen keer over de toonbank. Hun visie is tot op de dag van vandaag houdbaar. De golven van hun steen in de vijver dijen nog steeds uit.
Ik zou hierbij graag een oproep doen aan mensen uit de wereld van de zorg met een vergelijkbaar visionaire inslag; mensen die verder kijken dan één kabinetsperiode en die de contouren van het zorglandschap in, zeg, 2040 kunnen schetsen. Hoe ver reikt de solidariteit in de toekomst? Wat komt op het bordje van de overheid en wat moet de burger zelf regelen? Waar zitten de grenzen aan de groei van de door de overheid georganiseerde zorg?
Langetermijnvisie
Binnenkort komt een groep wetenschappers uit de umc’s bij elkaar in Utrecht om het voortouw te nemen in die discussie. Met een beetje geluk groeit deze Club van Utrecht uit tot een groep met net zoveel langetermijnvisie als de Club van Rome in 1972.
Guy Peeters
voorzitter Raad van Bestuur Maastricht UMC+
voorzitter Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra