In de Tweede Kamer is begin april uitgebreid gedebatteerd over de plannen van minister Edith Schippers voor de uitbreiding van de vrije prijsvorming in de zorg. Een heel belangrijk debat, voor ons als zorgverzekeraar, maar eigenlijk voor iedereen die betrokken is bij de gezondheidszorg in Nederland.
Groot belang
Zoals in mijn laatste blog aangekondigd, wil ik graag iets zeggen over dit debat en over het belang van het echt goed regelen van de risicoverevening tussen zorgverzekeraars. Dit is namelijk van groot belang, niet alleen voor zorgverzekeraars, maar vooral het behoud van het Nederlandse zorgstelsel. Tijdens het recente politieke debat is gelukkig gebleken dat dit besef breed in de Tweede Kamer aanwezig is. (Linkse en rechtse partijen lijken tegenwoordig vaak scherp tegenover elkaar te staan, maar hier was sprake van een hele brede regenboogcoalitie. Een goede zaak!)
Regisseur
De hoofdlijnen van de plannen van de minister zijn wat mij betreft overigens prima en verstandig. Omdat van zorgverzekeraars nadrukkelijk de rol wordt verwacht die hen is toebedeeld binnen het nieuwe zorgstelsel. Die van regisseur. Dit betekent enerzijds meer ruimte om met zorgaanbieders te onderhandelen over de beste zorg voor de scherpste prijs. Maar anderzijds meer risico’s voor zorgverzekeraars door de stijgende kosten voor de zorg en de groeiende dynamiek op de markt. Dat laatste is prima, omdat het ons dwingt om ons werk zo goed mogelijk te doen. En daar plukt de patiënt vervolgens de vruchten van.
Big bang
De systeemveranderingen die de minister nu voorstelt zijn echter zo enorm (daarom wordt ook wel over een big bang gesproken), dat het heel verstandig is dat de Kamer nu ook een helder signaal heeft afgegeven. De gevolgen van op het oog kleine onvolkomenheden in het systeem kunnen namelijk heel groot zijn. Dat hebben eerdere liberaliseringtrajecten in het verleden wel aangetoond. Als zoiets niet op een verstandige manier wordt vormgegeven, dan kun je een verstoorde markt creëren waar uiteindelijk de klant de dupe van wordt. Als de prikkels verkeerd werken, dan loop je het risico dat gelukszoekers op de markt hun korte termijn winst gaan maximaliseren. Waarmee ze hun eigen zakken vullen, maar wel ten koste van de lange termijn belangen van de rest van Nederland. Noodzakelijke prikkels zijn dan perverse prikkels geworden. Een dergelijk Wild West-scenario is in bijna elke net geliberaliseerde markt een groot probleem, maar als de klant ook een patiënt is, zoals in de zorg, dan is dit volstrekt onacceptabel.
Zorgvuldig
Het heeft jaren geduurd om ons Nederlandse zorgstelsel zo mooi te krijgen als het nu is. Het kost echter maar één keer onbezonnen besluitvorming om dit teniet te doen. Veranderingen zijn hard nodig, willen we de zorg met elkaar betaalbaar houden. Maar haastige spoed is zelden goed! We hebben een goed doordacht systeem dat uniek is in de wereld en dat het dan ook verdient om zorgvuldig te worden onderhouden.
Onzekerheid
Mijn belangrijkste zorgpunt ligt in het te snel afschaffen van de ex post verevening. Op zich is dit een terechte denkrichting, want indien alles achteraf wordt verevend dan valt de prikkel voor zorgverzekeraars om slimmer en goedkoper hun werk te doen geheel weg. Maar indien de enorme herziening die Schippers voorstaat plaatsvindt zonder dat de verevening aan de voorkant echt goed is geregeld, dan kan dit leiden tot de verstoring die ik hierboven noemde. Immers een systeemverandering met een big bang geeft altijd onvoorziene gevolgen en onzekerheid. Core business voor verzekeraars is om risico’s te ondervangen. Hoe meer onzekerheid hoe meer kapitaal je in kas moet hebben om de risico’s op te kunnen vangen. Verstandige zorgverzekeraars zullen in zo’n geval hun premies wel moeten verhogen om het risico te ondervangen. De klant zal dat niet leuk vinden en denken: het zou door marktwerking toch goedkoper worden?
Prijsconcurrentie
Het echte probleem ontstaat echter wanneer er partijen op de markt komen die op prijs gaan concurreren door zich puur te richten op de gezonde klant. Waardoor gezondheid niet in formele, maar wel in praktische zin een basis voor concurrentie wordt. En die kant moeten we met elkaar echt niet op willen, want dat ondergraaft de solidariteit die aan de basis van ons stelsel ligt. De verevening is opgezet en bedoeld om dit te voorkomen. Zodat er niet geconcurreerd wordt op basis van gezondheid. Door de verevening kan een zorgverzekeraar met veel zieke klanten in principe net zo’n goede betalingsbalans hebben als een zorgverzekeraar met verhoudingsgewijs meer gezonde klanten. In een ideale wereld zou je die verevening vooraf helemaal op orde moeten hebben en is een verevening achteraf overbodig, of zelfs contraproductief. Maar die situatie bestaat op dit moment niet, en dus ben ik heel blij dat de Tweede Kamer zo duidelijk van de minister heeft gevraagd om rust en bezinning bij elke stap. De Tweede Kamer heeft zijn verantwoordelijkheid genomen en ook de toezeggingen van de minister in het debat stemden tot optimisme. Bijvoorbeeld als het gaat om de toezegging dat de ex ante verevening echt zal worden verbeterd. Ik ben heel nieuwsgierig naar het concrete vervolg dit najaar wanneer minister Schippers haar uitgewerkte plannen presenteert.
Diana Monissen, voorzitter raad van bestuur van De Friesland