De reflex is het verbeteren van de arbeidsmarkt en de arbeidsvoorwaarden, zodat er meer personeel kan worden opgeleid, geworven en behouden. Deze aanpak werkt helaas niet meer. Instrumenten als het uitbreiden van werktijden en verhogen van de arbeidsparticipatie helpen een beetje, maar niet genoeg. Het personeelstekort neemt ondertussen alleen maar toe en de kosten van arbeid eveneens. Het probleem wordt steeds groter en complexer.
Het traditionele instrumentarium werkt niet meer. De bedreiging openbaart zich op steeds meer plaatsen in de zorg. Denk aan het gebrek aan IC-verpleegkundigen, wijkverpleegkundigen, verpleeghuiszorg, gehandicaptenzorg, de ggz, alarmcentrales, jeugdzorg, huisartsen, etc etc. Het is dagelijks in het nieuws.
Waterbed
Overigens geldt dit personeelstekort niet alleen voor de zorg: álle arbeidsintensieve sectoren schreeuwen om personeel. Koopavonden dreigen te verdwijnen, de horeca is onderbezet, de bouw kan niet bouwen, een fiets repareren kost weken, scholen zijn minder open, geen agenten op straat. Het treft sectoren als veiligheid, onderwijs, politie, defensie, de bouw, automotive, kleinmetaal, middenstand, horeca, overheid, kinderopvang en ga zo maar door.
Als de ene sector wat harder trekt aan de arbeidsmarkt, gaat dit ten koste van de andere sectoren: het is een groot waterbed. Ondertussen trekt iedereen steeds harder aan dezelfde mensen, uit dezelfde arbeidspool die steeds kleiner wordt. En als de ene sector wat harder trekt, gaat dit ten koste van een andere sector: het is een groot waterbed.
Onoplosbaar
Wanneer gaan we de feiten onder ogen zien? Er zijn domweg onvoldoende werkenden: nu en nog minder in de toekomst. De traditionele aanpakken lossen het probleem niet op. En geld, zelf de miljarden die nu worden toegezegd, helpt niet. Het is trekken aan een dood paard. Het arbeidsmarktprobleem is onoplosbaar.
We moeten dus een radicaal andere weg inslaan, een ándere oplossing vinden. De vraag die we moeten stellen én beantwoorden is niet ‘hoe vinden we meer arbeiders?’, maar ‘hoe verminderen we structureel de factor arbeid in de zorg?’ Die zoektocht moeten we nu gaan starten. Want ons zorgpersoneel is op en verdient het om serieus te worden genomen.
Dus doet u mee? Wanneer het onderwerp personeelskrapte op uw tafel komt en we in de reflex van de traditionele HR-instrumenten schieten zeggen we allemaal: “Het zorgpersoneel is op, zullen we het anders gaan aanpakken?”
Huub Raemakers
Partner Zorg bij Twynstra Gudde
Beste Huub,
Het is geen personeelsprobleem maar een organisatieprobleem. Incompetentie van het management om het personeel goed aan te sturen. Onvrede op de werkvloer en daardoor hoog ziekteverzuim of vertrek heeft niet zozeer met hoge werkdruk te maken als wel met hoe het management daar mee omgaat. Dat kan veel en veel beter. Altijd maar roepen dat er meer mensen en meer geld naar de zorg moet gaat het onderliggende probleem echt niet oplossen. Ziekenhuizen zijn logge, inefficiënte, bureaucratische instanties. Deze cultuur wordt vaak gekoesterd door het management en houdt dit in stand. Zo verandert er nooit wat. Stoppen met vergaderen. Stoppen met alle zinloze frustrerende regelgeving en nu eens echt die administratieve diarrhee aanpakken. Is niet zo moeilijk hoor, als je maar wil.