IZA is ondertekend, maar wat nu?

Alom is er kritiek op de complexiteit, de uitvoerbaarheid en de onzekere uitkomst van het project (1). Toch hebben nu alle grote koepelorganisaties getekend. Waarom? Overwegend om “on speaking terms” te blijven met de overheid. Om een klassieke uitdrukking van de onweerstaanbare Borgs uit de science fiction serie Star Track te gebruiken: “Resistance is Futile”.

Wat staat ons nu te wachten? Hiervoor kunnen we het beste naar een samenvatting van de “werkagenda” IZA gaan:

1. Passende zorg: waardegedreven – samen met de patiënt, pakket en kwaliteit

Dat gaat onder andere over pakketbeheer en kwaliteit: hoe zorgen we ervoor dat voorbeelden van passende zorg breed worden ingezet en dat niet-passende zorg ook daadwerkelijk niet meer wordt geleverd. Het gaat ook over continu leren en verbeteren door zorgprofessionals en patiënten. En over uitkomstinformatie die er voor de patiënt toe doet, zodat deze kan kiezen voor de behandelaar en behandeling die het beste bij zijn of haar situatie past.

Let wel de tijd dat U nooit meer naar nascholingen gaat en de patiënt naar de OK sleept om die ingreep te doen die U leuk vindt, is voorbij;

2. Regionale samenwerking

Om passende zorg te realiseren is regionale en lokale samenwerking nodig, en samenwerking met arbeidsmarktregio’s. Regionale partijen maken regiobeelden en concrete regioplannen, waarin staat beschreven hoe partijen gaan samenwerken. Zorgpartijen en de overheid spreken af hierbij verder te kijken dan het eigen belang.

Bezie dit aspect in het licht van punt 8. Grolsch en Heineken moeten – onder toezicht van AFM/ACM – domein afspraken maken en niet meer kijken naar het eigenbelang. Vanuit een gezamenlijke regiovisie moet het bier verdeeld worden.

3. Versterking organisatie eerstelijnszorg

Mensen worden ouder en blijven langer thuis wonen, met vaak complexe zorgvragen. Dit vraagt veel van huisartsen en de wijkverpleging. Patiënten hebben dikwijls te maken met meerdere zorgverleners. Met de afspraken willen we toewerken naar eerstelijnszorg die blijvend beschikbaar is voor iedereen. Laagdrempelig, dichtbij en minder versnipperd. Zorgaanbieders en zorgverzekeraars maken onder andere afspraken over het verlichten van de werkdruk door inzet van digitale (zelf)zorg en ‘Meer tijd voor de patiënt’ bij de huisarts. Daarnaast is er veel aandacht voor de samenwerking tussen alle zorgprofessionals in de eerste lijn, en voor samenwerking van de eerste lijn met ander domeinen (sociaal domein, medisch-specialistische zorg en langdurige zorg).

De verregaande samenwerking van huisartsen, ziekenhuizen en wijkverpleging, de overbelasting van huisartsen en wijkverpleegkundigen is VWS kennelijk ontgaan. Zo ook de chaos van niet met elkaar communicerende ICT-programma’s.

4. Samenwerking sociaal domein, huisartsenzorg en ggz

De toenemende vraag naar hulp bij psychische klachten zet de ggz, huisartsenzorg en het sociaal domein onder grote druk. De toegankelijkheid van de ggz-zorg staat onder druk, vanwege wachttijden en knelpunten in het aanbod van cruciale en complexe zorg. Huisartsen zijn lang verantwoordelijk voor mensen met een complexe ggz-vraag. Dit vraagt om samenwerking en een betere organisatie van zorg en ondersteuning: dichtbij, digitaal en via zelfhulpmodules waar het kan, zo vroeg mogelijk en in samenhang. Deze maatregelen zijn bedoeld om mensen eerder de juiste ondersteuning en zorg te bieden, de zorgkwaliteit verder te verbeteren en de wachtlijsten terug te dringen.

Zouden de geregistreerde problemen niet veroorzaakt kunnen zijn door het proces van decentralisatie vanuit de overheid opdat alles beter zou gaan?

5. Gezond leven en preventie

Gezondheid is een breed begrip. Het gaat om het fysieke, mentale en maatschappelijke welzijn van mensen. Een gezonde leefstijl zal onderdeel moeten gaan uitmaken van ons dagelijks leven. Ondersteuning daarbij komt allereerst vanuit het publieke of sociale domein.

Moeten zorgprofessionals de consument begeleiden bij de inkopen in de supermarkt? Tot nu heeft de overheid weinig opgehad met het afremmen van suiker, vet, alcohol en tabak gebruik. Dit onder het motto: ongewenste beïnvloeding van de persoonlijke levenssfeer.

6. Arbeidsmarkt en ontzorgen zorgprofessionals

De zorg moet een aantrekkelijke sector zijn om in te werken en om in te blíjven werken. In de zorg werken bevlogen medewerkers, maar het werkplezier moet beter. We willen daarom inzetten op het tegengaan van de grote administratieve rompslomp, het verbeteren van de ontwikkelkansen, meer invloed van zorgprofessionals op beleid en uitvoering en meer tijd en ruimte voor opleiding en ontplooiing. Daarnaast moet werken in loondienst aantrekkelijker worden.

De administratieve lasten zijn intrinsiek gekoppeld aan het zorgsysteem. De overheid heeft het ZZPer-schap omarmt en deeltijd werk gestimuleerd met een compex toeslagensysteem.

7. Digitalisering en gegevensuitwisseling

Gegevensuitwisseling is essentieel om de doelen in het Integraal Zorgakkoord te halen. En om goede en veilige zorg te bieden. Elektronische gegevensuitwisseling is de standaard in de zorg. Alle inwoners van Nederland hebben in 2025 digitaal toegang tot hun eigen zorggegevens via een Persoonlijke gezondheidsomgeving. We hebben daarbij oog voor het belang van privacy en gegevensbescherming.

Prima, overheid regel dit even centraal. Immers, wie zet de ICT-standaard neer?

8. Contractering

De Zorgverzekeringswet is gebaseerd op concurrentiële en individuele contracten. Dat blijft zo. Wel gaan we kijken naar het proces en de prikkels rondom contractering. En passende zorg vraagt soms om gelijkgerichte contracten. Zorgverzekeraars gaan scherper letten op de inkoop van passende zorg.

Hier zit de crux. De zorg wordt een vat vol tegenstrijdigheden waar zorgbestuurders hun weg in moeten vinden. Het juristenbureau AKD stelt zelfs dat “er is sprake van diffuse verantwoordelijkheidstoedeling, deelnemers betreden door samen te werken een mededingingsrechtelijk mijnenveld”.

Eén ding is zeker, het zal een tijd en daarmee geld verslindend traject worden en bij een fiasco zal de overheid naar “het veld” wijzen.

Robert W. Kreis

Chirurg, niet praktiserend

em.hoogleraar Brandwondenzorg VUmc