In de debatten over de kwaliteit van verpleeghuiszorg gaat het steeds over hygiëne en veiligheid. Ik denk echter dat de onderliggende onvrede is dat cliënten niet als mensen gezien worden, maar als hulpbehoevenden. Dat los je niet op door de nadruk te leggen op hygiëne en veiligheid, maar juist door het gewone leven centraal te stellen. Dan ben je bezig met het welbevinden van mensen.
Dat is ook de kern van de net gepresenteerde visie van ActiZ, waarin het welbevinden van de mensen die voor een deel of helemaal afhankelijk zijn van zorg uitgangspunt wordt. De nieuwe Wet langdurige zorg biedt hiervoor al ruimte, maar wij vragen de staatssecretaris om regelruimte en om belemmeringen weg te nemen, zodat we deze ambitie in de praktijk kunnen brengen.
Wat mij betreft ligt de nadruk in de zorg vaak te sterk op het negatieve, op het voorkomen van risico’s, ziekte en beperkingen. In de wereld behoort Nederland tot de top 3 van landen die het op dat gebied juist heel goed doen. Daar mogen we trots op zijn, maar vreemd genoeg lijkt het te ontaarden in een druk om daar nog meer in te doen. We moeten ons ook realiseren dat het middel erger kan zijn dan de kwaal. Want als wij ervoor zorgen dat niemand zich meer verslikt in het eten, dan betekent dat eigenlijk ook dat niemand meer smakelijk eet.
Een zo normaal mogelijk leven
Het gaat erom dat mensen een zo normaal mogelijk leven leiden, ook in een verpleeghuis. Dat is niet ingewikkeld, maar wel lastig, want het vraagt eigen inzicht en afwegingen van de zorgmedewerker en de organisatie. Maak je de kamers ziekenhuis-hygiënisch schoon, of gewoon schoon zoals in een normaal huishouden? Als iemand nog een beetje kan lopen, laat je die dan lopen met risico dat hij valt, of help je hem in een rolstoel? Als iemand meestal nog kan aangeven dat hij naar het toilet moet, neem je dan het risico op een ongelukje of grijp je direct naar incontinentiemateriaal?
De cliënt moet een cruciale rol krijgen. Diegene bepaalt niet alleen wat zijn wensen en behoeften zijn, maar evalueert ook de zorg die hij ontvangt. En die evaluatie is een belangrijke basis voor het kwaliteitsbewustzijn bij zorgmedewerkers en zorgbestuurders. Wat de cliënt er van vindt, dat zou de basis moeten zijn voor de kwaliteit van zorg. Het is logisch dat de budgetten daarin volgen.
Wij als bestuurders hebben de missie om onze organisatie en de mensen die daarin werken in de gelegenheid te stellen zich op de gehele mens te richten. Dat vraagt veel van systemen en controledrift, maar ook van houding en deskundigheid en vooral ruimte die mensen ervaren en (durven) innemen. Maar wat het oplevert is een meer werkplezier bij medewerkers en hopelijk een glimlach bij cliënten. Want het is niet alleen leuk om happy te zijn in je werk, maar er is natuurlijk niets leukers is dan andere mensen een zo prettig mogelijke dag kunnen hebben.
Bestuursvoorzitter van Zorgbalans in Haarlem
Anja Schouten is één van de sprekers tijdens de Health & Care Day, op 7 oktober 2015 in Mediaplaza in Utrecht.
