Als jonge politieman leerde ik dat je mensen een bewijs van ontvangst gaf als je iets in beslag nam. Instanties vragen er een bij officiële brieven of stukken. En ook wie een pakketje krijgt, tekent een bewijs van ontvangst. Op vele terreinen is dit een beproefd middel.
Bij communicatie is dit niet anders. Iemand die u iets vertelt, wil graag een bevestiging. Hij of zij wil van u horen of u de boodschap heeft begrepen. Ook hier geldt het principe van het bewijs van ontvangst. Vaak gebruiken we dan zinsneden als “dus als ik je goed begrijp…” of “wat je me net wilde duidelijk maken is… .” Samenvatten dus wat de ander zegt. Het is een uitermate krachtig middel, dat we nog veel te weinig inzetten. We gaan er regelmatig van uit dat een actieve luisterhouding en een “hum” of knik wel voldoende zal zijn. Vaak is dit niet het geval.
Reflectie
Voor heel goed luisteren is er nog een tweede soort van bewijs van ontvangst. Dit is de zogenoemde reflectie op emotie. U geeft dan niet alleen terug wat u inhoudelijk hoort, maar benoemt ook de emotie en het gevoel die daar bij zaten. Voorbeelden hiervan zijn: “Ik hoor dat je ongerust bent”, “Ik zie dat je daar blij mee bent”, enzovoorts.
Mijn ervaring is dat een dergelijk bewijs van ontvangst wonderen doet. Immers heel vaak leggen we de nadruk op de inhoud. Luisteren we vooral naar de tekst. Maar in de meeste gevallen is het gevoel dat de ander op u wil overbrengen minstens zo belangrijk.
Kunstje
Bovenstaande klinkt vrij technisch. Alsof luisteren een techniek is en niet iets van uzelf. Mijn opvatting is dat dat juist wel het geval is. Met technische vaardigheden bereikt u meer. Of het nu leiderschap, sport, kunst of luisteren is. Echter met alleen techniek bereikt u niets. Mensen voelen dat meteen. Ze merken dat u dan niet oprecht geïnteresseerd bent. Luisteren is dan een kunstje en geen kunde.
Kundig luisteren is een vak. Een vak dat vraagt om trainen, oefenen en veel doen. U wordt er ook moe van. Zaken komen meer binnen en voortdurend alert zijn is een voorwaarde. Wie dat niet beoogt, moet het vooral niet gaan doen.
Luisterkunstenaar
Het wel doen levert veel op. U creëert op deze wijze een enthousiaste verteller en u krijgt verhalen die de moeite van het luisteren waard zijn. De verteller gaat u ook herhalingen besparen, omdat hij of zij weet te maken te hebben met een luisterkunstenaar. En dat is op zich weer efficiënt. Veel werk maken van een bewijs van ontvangst wordt dan een belangrijk middel voor verbetering van relatie en rendement. En daar hebben verteller en luisteraar beide baat bij. Thuis en op het werk!
Pier Eringa
Voorzitter raad van bestuur van het Albert Schweitzer ziekenhuis en lid van het comité van aanbeveling van de Gouden oor award voor de zorg. De award wordt uitgereikt op de European Listening and Healthcare Conference op 30 en 31 oktober in Nijmegen.