Twee weken geleden konden we in de NRC lezen in wat voor deplorabele staat het hoger onderwijs zich bevindt. De oorzaak; intensieve irrationele beleidsmatige bemoeienis van het ministerie, falend toezicht, fraude, zelfverrijking en ook de perverse werking van outputfinanciering (betalen per bul) kreeg een eervolle vermelding.
Fraude
Een beetje HBO-diploma blijkt vandaag de dag niets meer waard. De politiek was van de wantoestanden jarenlang op de hoogte, bewindslieden bleken in hun eerdere onderwijscarrières lustig te hebben meegefraudeerd, maar de overheid deed niets.
Inhoudelijke bemoeienis
In de zorg blijft ons wat dat betreft een hoop bespaard. Het maximum aan inhoudelijke bemoeienis gaat hooguit over het aantal ingrepen, en het eens per tien jaar roepen dat er 40 ziekenhuizen moeten komen. Over hoe een blinde darm verwijderd moet worden maakt de minister of de Tweede Kamer gelukkig nog geen regels. Bij ons beperkt het leed zich tot het verspillen van honderden miljoenen euro’s aan nietwerkende systemen zoals DBC’s en EPD’s. De hardnekkigheid om dit soort fouten te blijven maken gaat overigens wel vervelen. Het kost ons gewoon ook erg veel tijd. Hopelijk komt na de afschaffing van de DOT’s het keerpunt.
Marktwerking
Maar daar gaan we niet op wachten: Tijd voor een oplossing dus. Omdat dit kabinet, na de kredietcrisis nog als enige, in markwerking gelooft, stel ik voor om de overheid volledig aan de markt toe te vertrouwen. Allereerst kijken we naar de beleidsontwikkeling. Ter zake deskundige adviesbureaus genoeg zou ik zeggen. Een aantal huurt, anticiperend op mijn voorstel, al de nodige politici in. Dan de besluitvorming. Die kan volledig worden geautomatiseerd. Van een beetje besluit kunnen Tweede Kamerleden de ter zake doende criteria, hun onderlinge verhouding en de consequenties al nauwelijks overzien. Laat staan als het echt ergens over gaat, zoals discussies over het in de lucht houden van de euro.
Stemmen
Het computerprogramma dat hier voor nodig is bestaat al en wordt soms door lagere overheden gebruikt voor complexe besluiten. De toegevoegde waarde van daarna nog een potje over stemvee, hoofddoekjes of ritueel slachten te leuteren is nul komma nul. De Tweede Kamer kan dus weg en bespaart ons daarmee veel gênante TV-momenten. We stemmen de volgende keer niet meer op partijen die allemaal op elkaar willen lijken of op leuk lachende, jong ogende nieuwkomers die dingen beloven die ze niet nakomen. We stemmen op criteria. Kwaliteit van zorg, een schoon milieu, werkgelegenheid en veiligheid zijn een paar voorbeelden. Iedere Nederlander mag in totaal 100 punten verdelen op een lijst met criteria. We zullen er nog van schrikken als blijkt wat Nederlanders echt belangrijk vinden.
Kiezen en besluiten
Levert dit de beste besluiten op? Ja, want we toetsen met behulp van het genoemde computerprogramma de besluiten direct aan de gekozen criteria en de door de kiezers bepaalde weegfactoren. Een strakkere bewaking van de kwaliteit van besluiten bestaat er niet. En anders, als u de eerste twee alinea’s nog eens naleest, zult u toch moeten beamen; slechter kan echt niet.