Bij ongewijzigd beleid verdubbelen de uitgaven voor de AWBZ in de komende vijftig jaar. De AWBZ premie neemt dan toe van ruim 12 procent nu tot meer dan 24 procent. Het grootste deel van de AWBZ- uitgaven is gerelateerd aan de ouderenzorg. Vorig jaar was het aandeel ouderenzorg 65 procent (bijna 16 miljard) van de totale AWBZ uitgaven.
Kostenreducties
Langzaam maar zeker begint de discussie hierover scherper te worden: oplossingen in de sfeer van kostenreducties, het meer laten betalen door ouderen zelf, hogere eigen bijdragen etc. Het zijn in zekere zin allemaal klassieke oplossingen, met als belangrijkste probleem dat besluiten pas genomen worden als het onhoudbare uitgavenwater tot aan de lippen staat en dat de dan doorgevoerde bezuinigingen hard aankomen bij de minst draagkrachtige burgers.
Pensioensysteem
Juist bij de AWBZ zouden we eens moeten kijken wat de voor en nadelen van het pensioensysteem zijn: een door de overheid geregelde eerste pijler, een door werknemers en werkgevers geregelde (verplichte) tweede pijler en een individuele derde pijler. Ik weet het: het is vast niet zo populair om het pensioensysteem in deze tijd als voorbeeld op te voeren, maar bij een lange termijn vraagstuk is een kapitaalgedekt systeem dat risico’s – ook tussen generaties – kan delen verreweg het beste.
Actuaris
Jelle de Boer, Erwin Fransen en Arjen Hussem, allen werkzaam bij PGGM, schreven onlangs in het vakblad De Actuaris een artikel over zorgsparen: “Zorgsparen vermindert druk op de generatiesolidariteit in het zorgstelsel”. Zoals het hoort bij actuarissen kijken zij lange tijd vooruit. En hun betoog is zowel baanbrekend als simpel. Een gefaseerde overstap van een omslaggefinancierde AWBZ naar een kapitaalgedekt systeem zorgt er voor dat de generatielasten beter worden verdeeld, de eigen verantwoordelijkheid van burgers voor hun eigen ouderenzorg wordt vergroot en de AWBZ premie minder hoeft te stijgen. Dat laatste komt vooral door het gegeven dat als iemand vroeg begint met zorgsparen ook een bescheiden rendement gewoon meer oplevert dan de premie in een omslagstelsel.
Collectief zorgsparen
Ik weet ook dat zorgsparen niet dé oplossing is voor stijgende zorguitgaven. Maar dat collectief zorgsparen een bijdrage kan leveren en dus serieuze overweging verdient, is wel zeker. Maar dan moeten we wel echt op lange termijn willen kijken. Ik ben er van overtuigd dat de SER die gevraagd is te adviseren over de groeiende verbinding tussen pensioen, zorg en wonen die lange termijn wel voor ogen heeft.