Iedereen weet dat de overheid niet gehouden is aan betrouwbaarheid, maar nu speelt ze wel een heel vervelend spelletje met de gehandicaptenzorg. Ik heb het niet over de IQ-maatregel of de afbouw van de laagste ZZP-categorieën; met enige inspanning is daar nog wel een verhaal over te vertellen.
Maar ik heb het over de intensiveringsmiddelen, ook wel Agema-middelen genoemd. Vorig jaar zijn die bij convenant vastgesteld, met veel partijen en veel tamtam. Het was de verzilvering van een verkiezingsbelofte van de PVV.
Hoezo structurele middelen?
Op structurele basis werden ruime middelen beschikbaar gesteld voor meer en professionele handen in de langdurende zorg. We konden het al niet echt geloven, dus in februari is door de brancheorganisatie VGN nog eens gevraagd om bevestiging dat het om structurele middelen zou gaan. Ja, hoor, liet de staatssecretaris weten. Natuurlijk weten we dat een nieuw kabinet weer nieuwe structurele plannen kan hebben en daarom koerste iedereen op 2012 en 2013, een veilige marge. Dan valt in mei ineens het doek voor wat betreft extra zorg aan mensen met verstandelijke beperking.
Een sollende overheid
Ernstig is een overheid die zo solt met motivatie en inzet van medewerkers. Vanaf oktober zijn er plannen gesmeed, plannen die aansluiten bij de lange termijn ontwikkelingen in de zorg. Plannen die ook afgestemd moeten worden met medewerkers, verwanten en cliënten. Allemaal nogal tijdrovend, maar noodzakelijk. Dus veel trajecten staan nu pas in de startblokken en beginnen in september daadwerkelijk. Voor de duur van 4 maanden, zo blijkt nu. Weggegooid geld, weggegooide energie.
Kunnen de organisaties het dan niet zelf bekostigen?
Ja, natuurlijk, deels is het misschien ook regulier beleid, en kunnen de instellingen de plannen wellicht in beperkte mate uit eigen reserves financieren. Maar meeste organisaties gebruikten de middelen om extra mensen aan te trekken met specifiek deskundigheden, een relatief dure exercitie. De cliënten worden steeds ouder en de zorg wordt steeds complexer. Op dit moment werken met name mensen met een sociaal agogische achtergrond in de VG-zorg. Die moeten worden bijgeschoold in zorg- en verplegingsvraagstukken, en bijvoorbeeld in omgaan met ernstig probleemgedrag. Tegelijkertijd zijn de middelen meer dan welkom voor een heroriëntatie in de richting van de toekomst. Zelfzorg en ondersteuning van de informele zorg vereisen fors andere competenties dan de zorg die is gericht op overnemen van verantwoordelijkheden. Voor velen is de kanteling van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’ een enorme verandering. Medewerkers moeten leren onderhandelen, helder communiceren over taken en rollen, leren verwanten te motiveren en instrueren. Met andere woorden de middelen werden ook gebruikt voor noodzakelijk hervormingen in de richting van een duurzame inzetbaarheid van medewerkers.
Povere politiek zonder betrokkenheid
Tja, en blijkt dat deze middelen wisselgeld zijn geweest in een omvangrijke transactie van vijf partijen. Iedereen die erbij is betrokken ervaart het een daad van onbehoorlijk bestuur. Dat de VGN naar de rechter is gestapt is alleen maar toe te juichen. Ik hoop dat die in ieder geval beslist tot een reële termijn voor de afbouw. Want dat we de middelen kwijtraken is wel helder. Mijn verontwaardiging gaat met name om het feit dat de middelen vorig jaar blijkbaar alleen voor politieke doeleinden zijn gebruikt en dat er nauwelijks daadwerkelijke betrokkenheid was bij de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Want aan die conditie is nog weinig veranderd.