Hij doet het er vast niet om, én mogelijk niet bewust, maar impliciet propageert staatssecretaris Van Rijn ‘lean denken en doen’ voor verpleeghuizen. In zijn plan van aanpak ‘Waardigheid en trots Liefdevolle zorg. Voor onze ouderen’ van afgelopen februari legt hij uit waar verpleeghuizen aan moeten werken. Wij hebben het plan minutieus doorgelopen en per uitspraak van suggesties voorzien, hoe je daar met Lean inhoud aan kunt geven.
In de kern komt het erop neer dat de staatssecretaris in het plan van aanpak 3 peilers centraal stelt:
1. de cliënt en de cliëntrelatie centraal stellen,
2. de medewerkers in contact met de cliënt meer invloed op de dienstverlening en de ontwikkeling daarvan geven,
3. de dienstverlening dient te leren van klachten
In deze zin sluit een lean-ontwikkeling naadloos aan op deze drie peilers omdat lean:
– alle activiteiten die plaatsvinden in een organisatie toets aan het criterium of zij waarde toevoegen aan de cliënt (anders noemt lean dat verspilling, die je moet willen terugbrengen),
– de medewerker in contact met cliënten wordt maximaal gefaciliteerd om blijvend, op dagbasis de dienstverlening te verbeteren door verspillingen te verminderen,
– elk gesignaleerd probleem een aanleiding noemt om te verbeteren.
Als je lean kent, herken je hierin precies datgene wat lean denken en doen inhoudt.
Dood in de pot
De staatssecretaris uit ook dreigementen. En die zijn minder lean. Sterker nog: die dreigementen kunnen de dood in de pot zijn voor precies datgene wat hij voorstaat. Om te bereiken wat hij voorstaat, meer verantwoordelijkheid door medewerkers in contact met cliënten, ontwikkelend naar een nieuwe situatie, heb je vertrouwen naar en veiligheid onder de medewerkers nodig om te kunnen ontwikkelen en leren, vooral ook van fouten. Dat kan haaks staan op de dreiging die het plan van aanpak doet uitgaan van het ontwikkelen van doorzettingsmacht op onderpresterende organisaties.
Als er iets is waar wij binnen de zorg al onder lijden, is het dat we te veel controle en sturingsinstrumenten ervaren die ons afhouden van naar onze eigen overtuigingen als vakmensen goede zorg te verlenen én die ons ervan afhouden om blijvend na te denken en experimenteren met steeds betere zorg. Dus elke extra dreiging daarmee zal een ontwikkeling naar nieuw werken in vertrouwen aan medewerkers in de kiem smoren.
Diepgang
Verder laat de staatssecretaris nog een aantal kansen lopen, die lean wel biedt! Met name geldt dit dat het plan van aanpak spreekt over leren van klachten. Lean gaat hierin veel verder. Enerzijds in de diepgang van leren van klachten. Anderzijds, dat deze benadering niet alleen klachten betreft, maar élke verbetermogelijkheid. Het plan van aanpak ademt nog de geest dat je geen klachten wenst en dat die vermeden moeten worden.
Lean omarmt élke ‘verstoring’ of ‘verspilling’ die je in de processen tegenkomt, omdat dat verbeterkansen zijn. Je bent dan juist blij met klachten en oneffenheden. Die zul je altijd houden, en telkens leer je daar ‘dieper’ van. Het gevolg is niet alleen dat de betreffende onwenselijkheid wordt aangepakt, maar dat hij nooit meer zal terugkomen én meteen een hele riedel aan de onwenselijkheid gelieerde zaken óók worden opgelost! Dát is dus structureel verbeteren, naar aanleiding van elk voorkomende oneffenheid!
Nóg mooier zou zijn als de staatssecretaris een platform zou faciliteren om alle verbeteringen te verzamelen, zodat zij ten goede kunnen komen aan de hele sector. Stel je voor dat al deze denkkracht vanuit verbeteringen landelijk gedeeld zouden worden!
Mauk van Heemstra en meelezer Kees Kolff.
