Medio maart stond in het Financieele Dagblad een interview met de voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland (ZN), André Rouvoet. Duidelijk taal, standpunten en één uitglijder.
Naar aanleiding van dat ‘bijna iedereen in de zorg boos is op de zorgverzekeraars, reageerde hij dat hij niet onder de indruk was. In tegendeel. Al die tegenstand ziet hij juist “als een goed teken”. Citaat: “Ik ben daar vrij nuchter in. Als ik interviews of ingezonden stukken in de kranten zie waarin mensen roepen dat het piept en kraakt, zeg ik: ‘goed zo’. Als het niet zou piepen en kraken dan verandert er niets.”(einde citaat).
Piepen en kraken
Zo’n emotieloze uiting, zonder enige blijk van begrip voor de menselijke factor in de zorgsector, past niet in een zorgvuldige reorganisatie van deze sector. Als Heineken een reorganisatie doorvoert en er vallen wat bierflesjes van de lopende band is dat niet zo erg, maar als het in de zorgsector gaat ‘Piepen en kraken’ is dat andere koek. Zorgen en verzorgd worden is de essentie van de zorgsector. Circa 70 procent van de zorgkosten wordt besteed aan inkomens voor de medewerkers en 100 procent van de zorg behoort ten goede te komen aan degenen die hulp nodig hebben. De menselijke factor is dus groot.
Risico’s
‘Piepen en kraken’ raakt mensen. De zorgvrager loop risico’s van onvoldoende beschikbare zorg, de werker in de zorg van weglek van motivatie, en de zorgaanbieder loopt het risico van een stijgend ziekteverzuim. Deze effecten willen voorkomen. Onvoldoende zorg leidt uiteindelijk tot een verhoogde zorgvraag van degene die eerder tussen wal en schip is gevallen en een stijgend ziekteverzuim van 5 procent naar 6 procent leidt tot een stijging van de zorgkosten op jaarbasis van circa 600 miljoen euro. Voorwaar argumenten voor de zorgverzekeraars om het ‘piepen en kraken’ zo veel als mogelijk te voorkomen.
Efficiëntere inrichting zorg
Helemaal voorkomen kan uiteraard niet, daar is de reorganisatie van de zorgsector te complex voor. Maar de ogen sluiten voor dat ‘piepen en kraken’ getuigt niet van veel praktisch inzicht in het reilen en zeilen van de zorgsector. ‘Piepen en kraken’ kan bloedlink zijn. De gehele sector is intensief aan het kijken of de zorg efficiënter kan worden geleverd. Op vele plaatsen gebeurt dat ook. Zowel op eigen initiatief als op basis van de onderhandelingen met de verzekeraars worden methoden gezocht en gevonden die ertoe leiden dat de kosten verminderen en de kwaliteit van de zorg daar niet onder leidt. Kwaliteitsbehoud dient zo veel als mogelijk leidend te zijn voor het proces. In overbodige zorg kan uiteraard worden gesneden. Ook dat gebeurt al.
Informele zorg
‘Piepen en kraken’ treft met name de zorgaanbieder, de werkers in de zorg en de cliënt; op korte termijn de zorgverzekeraar in mindere mate. Met name in de GGZ en de WMO gerelateerde zorg nemen de probleemsituaties toe; mensen die als gevolg van wijzigend landelijk beleid tussen wal en schip vallen, en niet of nog niet een (gewenst) beroep op informele zorg kunnen doen. Wie die vervangende informele zorg moet organiseren, is nog niet duidelijk. Omdat die zorg niet betaald hoeft te worden, blijft deze zorg buiten het gezichtsveld van de ZN voorzitter.
Toezicht
Leden van raden van toezicht letten in hun vergaderingen met de raad van bestuur in toenemende mate op het ‘piepen en kraken’ van de organisatie waarop men toezicht uitoefent. Signalen van ‘Piepen en kraken’ moeten bij hen op het netvlies staan c.q. op de agenda van de RvT. Zij mogen niet rustig achterover hangen als gevolg van het feit dat ZN vindt dat ‘piepen en kraken’ toegestaan is.
Handelen zorgverzekeraars
Overigens zien we in het handelen van de individuele verzekeraars de scherpte van de uitspraken van Rouvoet niet terug. Mogelijk dat de verzekeraars toch meer dan hun koepel doorhebben dat zij uiteindelijk de rekening van ‘Piepen en kraken’ gepresenteerd krijgen. Zowel in de vorm van uitgestelde zorgkosten als ontevreden verzekerden. De vraag is dan ook of de leden van ZN wel zo blij moeten zijn met de uiting van hun voorzitter.
Overigens is het nuttig om het interview met André Rouvoet in het FD in zijn geheel te lezen. Hij raakt ook thema’s die er echt toe doen.
Paul Baks
Partner BMC Management en Advies