Wie staat centraal in de zorg? De patiënt of de zorgverlener? Liever had ik gevraagd; ‘Wat staat centraal in de zorg?
Directeuren van patiëntenverenigingen en zorgverleners gingen vorige week in de Glazen Zaal in Den Haag met elkaar in debat over de vraag wie centraal staat in de zorg. ‘Zorgverleners’, antwoordden de patiëntvertegenwoordigers stellig. ‘Patiënten’, zeiden de zorgverleners zonder twijfel. Ze kwamen er samen niet uit.
Concreter is beter
Lag het aan feit dat ‘de patiënt centraal’ stellen weinig concreet taalgebruik is? Wat betekenen deze woorden eigenlijk, wat doe je als zorgverlener als je de patiënt centraal stelt? Wat betekent het voor jou als patiënt als je ‘centraal staat’?
De patiënt centraal laat zich vertalen als: het belang van de patiënt staat voorop in de zorg. De zorg is er voor de patiënt, de patiënt is er niet voor de zorg. Lijkt helder, maar het lost de discussie van vorige week niet op. Volgens mij had niet de vraag gesteld moeten worden ‘wie’, maar ‘wat’ er centraal staat. Gaat het om behandelingen en geneesmiddelen of om gezondheid en kwaliteit van leven?
Verschillende perspectieven
Patiënten en zorgverleners hebben verschillende ideeën over het ‘wat’ . Ze hebben elk hun eigen perspectief op de zorg: zorgverleners willen goede gezondheidszorg bieden, patiënten willen gezondheid en kwaliteit van leven. Zorgverleners zien kwalitatief goede behandelingen en geneesmiddelen als het belang van de patiënt. Voor patiënten zijn behandelingen en geneesmiddelen een middel om gezonder en daarmee gelukkiger te worden. Vanuit hun eigen perspectief praten zorgverleners en patiënten langs elkaar heen.
Zorgverleners denken dat ze de patiënt ‘centraal stellen’ door goede zorg te bieden. De Orde van Medisch Specialisten zegt in haar visie op de specialist in 2015: ‘ons uitgangspunt dat het belang van de patiënt centraal staat, betekent dat we ons richten op de inhoud en organisatie van de zorg’. Patiënten voelen zich vervolgens niet centraal gesteld omdat het niet om hun kwaliteit van leven maar om de behandeling draait.
Heilige graal
Onoplosbaar? Lijkt me niet. Wat zowel patiënten als zorgverleners zich moeten realiseren is dat gezondheidszorg niet zaligmakend is of synoniem aan lang, gezond en gelukkig leven. Gezondheid en geluk door zoveel meer bepaald dan door gezondheidszorg alleen. Denk bijvoorbeeld aan genetische factoren of aan de samenhang tussen (hogere) sociale klasse en (betere) gezondheid. Zorgverleners leveren hun bijdrage aan gezondheid, maar ze bieden hun patiënten geen banen, opleidingen, succes in het werk en een goed inkomen, woningen, vrienden en relaties, hobby’s, goede boeken of lekker eten. Stuk voor stuk zaken die de kwaliteit van leven mede bepalen.
Door gezondheid en kwaliteit van leven centraal te stellen in de zorg en gezondheidszorg niet te zien als de heilige graal, wordt het belang van de patiënt beter gediend en staan zowel patiënten als zorgverleners centraal. Patiënten omdat de zorg om hen draait en zorgverleners omdat zij degenen zijn die goede zorg bieden.
Maaike de Vries
Chef Zorg, De Argumentenfabriek