Rotlicht leuchtend
85 Procent van de zorgprofessionals geeft aan ooit betrokken te zijn geweest bij een patiëntveiligheidsincident (PVI). Bijna een derde was betrokken bij een incident met permanente schade of overlijden van de patiënt tot gevolg. Toch is de impact van patiëntveiligheidsincidenten op betrokken zorgverleners een onderschat probleem.
Dat concluderen onderzoekers van KU Leuven op basis van een onderzoek in tien Nederlandse ziekenhuizen en bijna 2400 artsen, verpleegkundigen en verloskundigen. Alleen al het afgelopen half jaar had 46 procent van de respondenten te maken met een PVI met permanente schade of overlijden van de patiënt. Bij 31 zorgverleners ging het om twee incidenten of meer.
Hoewel zulke incidenten primair de patiënt en zijn naasten raken, zijn de gevolgen ook voor zorgverleners ingrijpend. Dit wordt niet voldoende erkend, stellen de onderzoekers. De impact van incidenten wordt volgens de onderzoekers onderschat in zowel het aantal zorgverleners dat hier last heeft, als ook in type, ernst en tijdsduur van de symptomen.
Meer dan de helft van de respondenten noemt hyperalertheid, schaamte, twijfel over kennis en kunde, stress en angstgevoelens als belangrijkste symptomen. Ruim één op de tien zorgverleners beschrijft daarnaast langdurige klachten zoals flashbacks en angst voor een klacht of tuchtzaak.
Meer dan twee derde van de respondenten beschreven hun behoefte aan ondersteuning na betrokkenheid bij een PVI. Inhoudelijke duidelijkheid en informatie over de afhandeling blijkt een belangrijke behoefte. Ook erkenning van het probleem en extra begeleiding worden genoemd. Bijna 20 procent geeft aan behoefte te hebben aan een time-out of extra verlof.
Kinderschoenen
Ondersteuning krijgt men vooral van eigen collega’s en naasten. Vijftien tot 20 procent geeft aan niet gesproken te hebben over het incident met een vertrouwd persoon of professional, maar had hier wel behoefte aan. De beschikbaarheid van ondersteuningsmechanismen in zorginstellingen staat vaak nog in de kinderschoenen, aldus de onderzoekers. De omgang met incidenten vormt dan ook een “belangrijke uitdaging”.
Extra risico
“De nasleep van een PVI heeft negatieve impact op het persoonlijke en professionele leven van zorgverleners”, stellen ze. “Symptomen als twijfel en angst brengen mogelijk een extra risico met zich mee om opnieuw bij incidenten betrokken te raken. Uit het onderzoek blijkt tevens dat er nog heel wat uitdagingen zijn met betrekking tot de ondersteuning van zorgverleners die betrokken raken bij een PVI. Hierbij denken we zowel aan meer awareness over de emotionele nasleep, het uitbouwen van professionele ondersteuning alsook het beter bekendmaken van de beschikbare systemen voor ondersteuning.”
De tien ziekenhuizen die aan het onderzoek hebben deel genomen maken deel uit van het Leernetwerk Peer Support in de Zorg. Dit Leernetwerk heeft zich tot doel gesteld om de ondersteuning van zorgverleners die betrokken zijn bij patiëntveiligheidsincidenten (PVI) te verbeteren.