Gebrek aan samenhang tussen beleidsregels, onderzoeksprogramma’s en pakketbeoordeling alsmede schotten in de financiering vormen een belangrijke sta in de weg voor zorginnovatie. Bovendien worden potentiële innovatoren afgeschrikt door onduidelijke, langdurige en complexe procedures. Dit blijkt uit de eerste rapportage van de ZorgInnovatieWijzer (ZIW).
Onzekerheid
ZIW is een gezamenlijk initiatief van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en ZonMW, bedoeld om zorginnovaties te vereenvoudigen. De drie partijen constateren dat hun eigen optreden mede debet is aan de moeizame invoering van zorginnovaties. De beleidsregels van de NZa gericht op zorginnovatie, de programma’s van ZonMw en de pakketbeoordeling door het CVZ zijn te weinig op elkaar afgestemd. In de meeste gevallen staat de financiering van onderzoek geheel los van de experimentele bekostiging van de zorg. Daarnaast is blijkt de bijhorende zorgprestatie vaak niet de financieren, terwijl het onderzoeksproject al gehonoreerd is. De onzekerheid over bekostiging op de lange duur is nog groter. Zorgaanbieders en financiers haken af doordat ze lang moeten wachten tot succesvolle experimenten worden opgenomen in het basispakket.
Schotten
Zorginnovatie wordt verder belemmerd door schotten in de financiering. Bij ketenzorg of andere zorgpakketten met meer financieringsbronnen moet overeenstemming worden bereikt met een scala aan organisaties. De afstemming loopt niet parallel en innovatoren besteden zo noodgedwongen veel tijd aan het maken van individuele afspraken. Bovendien is er gekissebis over de kosten en baten van zorginnovatie. De bereidheid om de extra kosten te financieren is klein als de besparingen naar elders verdwijnen.
Budgetkorting
ZIW constateert tevens dat het huidige financieringssysteem geen ruimte biedt voor arbeidsbesparende en e-health gerelateerde innovaties. Arbeids- en dus kostenbesparende innovaties worden binnen de budgetgefinancierde zorg niet beloond. Arbeidsbesparing levert zelfs budgetkorting op. Bovendien hebben investeringen in ICT-infrastructuur geen plek in de bestaande tarieven. De beleidsregel Innovatie biedt in dit opzicht geen soelaas, aangezien de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) bepaalt dat de beleidsregel alleen van toepassing is op het leveren van zorg. ICT-innovaties in de zorg vallen daar niet onder. De DBC-systematiek is evenmin innovatievriendelijk, vindt ZIW. Een specialist bijvoorbeeld mag geen e-consult declareren, aangezien dit geen los te declareren prestatie is. Zorg op afstand kan binnen de bestaande DBC-systematiek alleen als er eerst face-to-face contact geweest is met een specialist. Volledige internetbehandelingen kunnen dus niet bekostigd worden.
Onderzoek
Nog een knelpunt voor innovatie ligt in de procedures om toegang te krijgen tot de gezondheidszorg . Die zijn onduidelijk, langdurig en complex. Zo is onduidelijk welke onderzoeksresultaten nodig zijn voor het aanvragen van een zorgprestatie of opname in het verzekerde pakket. Dit belemmert het opstellen van een goede onderzoeksopzet en een realistische business case. Aan (kosten)effectiviteitsonderzoek worden dermate hoge eisen gesteld dat het voor kleine ondernemingen niet haalbaar is om de daarvoor benodigde kostbare onderzoeken en experimenten te financieren.
Advies
ZIW heeft de rapportage met enkele beleidssuggesties als advies aan minister Klink van Volksgezondheid aangeboden. Om het goede voorbeeld te geven heeft ZIW in september 2009 de samenwerking met het Zorginnovatie Platform (ZIP), VWS, SenterNovem, DBC Onderhoud, Syntens, het Innovatiefonds Zorgverzekeraars en de Nederlandse Vereniging voor e-health (NVEH).
