Digitalisering kan kwart personeelstekort in de zorg oplossen

Beeld: LALAKA / stock.adobe.com

SiRM bracht de potentiële opbrengst van digitalisering in de zorg tot 2028 in kaart. Daarbij richtte het op zo’n dertig reeds bestaande toepassingen, zoals ontslag software op de IC in het ziekenhuis en slimme pleisters. Onder aan de streep komt de potentiële besparing uit op jaarlijks 1,9 miljard euro. Het grootste deel daarvan (70 procent) komt door productiviteitsverbetering, omgerekend kan dat 27 duizend fte opleveren. Dat is 16 duizend fte meer dan momenteel met digitale hulpmiddelen wordt behaald en komt neer op een kwart van het verwachte arbeidstekort in 2028. Het getal kan tot 2033 verder op tot een productiviteitsverbetering van 26 duizend extra fte ten opzichte van 2023. Demissionair minister Helder haalde deze cijfers afgelopen week aan in haar antwoorden op de vragen over het rapport Technische werkgroep macrobeheersing zorguitgaven.

Preventie

“Deze productiviteitsverbetering komt bijvoorbeeld doordat zorgprofessionals minder vaak bij cliënten langsgaan door inzet van zorg op afstand met een tablet of een structuurrobot of omdat zorg efficiënter geleverd wordt zoals bij diagnosestelling met behulp van AI”, staat in het rapport. Andere opbrengsten bestaan uit onder meer reductie van polikliniekbezoeken door digitale vervolgzorg en lagere materiaalkosten door het voorkomen van natte kleding of lakens bij inzet van slim incontinentiemateriaal. Technologische hulpmiddelen kunnen ook een rol spelen in de preventie, bijvoorbeeld door heupfracturen te voorkomen met een heupairbag.

Meeste winst bij verpleging

Ongeveer 60 procent van de opbrengsten valt binnen de Wlz en 40 procent binnen de Zvw. De meeste winst valt te halen in de verpleging. Een koploper in potentiële besparing in tijd en geld is de slimme medicijndispenser, die medicatie op het juiste moment vrijgeeft. Dat kan omgerekend jaarlijks bijna een miljard euro besparen, becijfert SiRM. “Onze inschatting is dat in 2023 slechts zo’n 40 procent van dit maximale potentieel wordt gerealiseerd”, valt in het rapport te lezen. Ook spraaktechnologie kan veel besparing opleveren. Dat wordt nu mondjesmaat ingezet, maar kan goed zijn voor jaarlijks 0,3 miljard euro.

Het rapport noemt ook opbrengsten die niet zijn uit te drukken in geld of fte’s. Daarbij gaat het om zaken als het aantal gewonnen gezonde levensjaren, de regie die de patiënt ervaart en de bijdrage aan de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg.

Implementatie is cruciaal

Alles staat en valt met juiste implementatie, benadrukt het rapport, dat dit punt illustreert met het voorbeeld van de medicijndispenser. “Als het bestaande zorgproces niet wordt aangepast en de zorgprofessional nog steeds de medicatie uit de medicijndispenser aan de patiënt aanreikt en daar mogelijk ook nog steeds speciaal voor bij de patiënt langsgaat, dan worden deze opbrengsten uiteraard niet gerealiseerd.” Samenwerking en ondersteuning van zorgprofessionals zijn dan ook essentieel voor het opschalen van digitale zorg. Bovendien komt de potentie alleen tot wasdom als het huidige beleid en lopende initiatieven zoals het Integraal Zorgakkoord (IZA) met succes worden voortgezet. Anders kan de digitalisering zo maar 20 procent minder opleveren, aldus SiRM.

Investeringen

Hoe de opbrengsten precies uitvallen, is niet precies te zeggen. De opstellers van het rapport noemen de cijfers die ze presenteren een ondergrens. “De werkelijke mogelijke opbrengsten zijn hoger, onder andere door de verwachte grote (maar nog niet te kwantificeren) potentie van AI.” Daar staat tegenover dat de kosten mogelijk ook hoger uitvallen, onder meer door investeringen in IT-systemen.