ZOETERMEER - De recessie is ernstiger dan verwacht, Nederland haalt de broekriem aan. ANP PHOTO XTRA LEX VAN LIESHOUT
Sinds 2021 kunnen mensen met een psychische stoornis aanspraak maken op zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). Dat betekent dat ze hulp en begeleiding bij het wonen kunnen krijgen. De instroom van mensen met een GGZ-Wonen indicatie in de Wet langdurige zorg (Wlz) is fors hoger dan vooraf verwacht, stelt de NZa. Dit was eigenlijk al vroeg in 2021 duidelijk. Toenmalig minister van VWS Hugo de Jonge deed al 100 miljoen euro bovenop het budget, maar dat was al niet toereikend.
Grote verschillen
Nu lijkt de NZa aan de noodrem te trekken. De instroom van ggz-cliënten in de Wlz is bijna 50 procent hoger dan verwacht. Zo zijn er tot 1 maart 2022 inmiddels 23.415 cliënten toegelaten tot de Wlz, waar vooraf maximaal 16.250 cliënten verwacht werden. In de bekostiging blijken bovendien grote verschillen te zitten. Er zitten grote verschillen in de keuzes die cliënten maken in de leveringsvorm van zorg. “Voor de vijf zorgprofielen was de verwachting dat de kosten per profiel gelijkwaardig zouden zijn. Maar binnen de modulaire prestaties zien we grote verschillen in de kosten binnen eenzelfde zorgprofiel”, schrijft de NZa.
Ook zijn er verschillen tussen regio’s in de manier waarop zorgkantoren zorg inkopen en betalen.” Opvallend is dat er in een regio geen integrale bekostiging is afgesproken. Tegelijk zien we dat er in een aantal regio’s in verhouding juist meer integraal bekostigd wordt. Daarnaast zien we dat er veel spreiding is in de kosten.”
‘Terug naar het begin’
Volgens de NZa moet de regeling voor GGZ-Wonen daarom helemaal opnieuw worden overwogen. “Op basis van de bevindingen in deze monitor ligt het voor de hand om ‘terug te gaan naar het begin’”, schrijft de zorgautoriteit. “Gezien de hoge instroom van cliënten met een GGZ-Wonen zorgprofiel in de Wlz en de spreiding in de zorgkosten, adviseren we om met alle stakeholders een grondige analyse te maken van de doelgroep: wie zijn deze cliënten, welke zorg hebben ze nodig, van wie ontvangen zij de zorg, wat betekenen de principes van passende zorg voor deze doelgroep?”
Om de variatie in zorg aan te pakken, moet er een kwaliteitskader voor deze doelgroep komen. “Dit moet duidelijk maken hoeveel en welke ondersteuning, begeleiding en behandeling nodig is voor de verschillende GGZ-Wonen cliëntgroepen. Een kwaliteitskader kan duiden wat passende zorg is, vervolgens kan de bekostiging hierop worden aangesloten. Data kunnen achteraf inzicht geven in hoeverre het zorggebruik in lijn is met de uitgangspunten van passende zorg.”
Om echt grip te krijgen op de kosten, moet er ook iets gedaan worden aan de instroom. “De instroom is fors hoger dan verwacht (meer dan 50 procent). Dit roept de vraag op of alle cliënten die zijn ingestroomd de beoogde Wlz-cliënten zijn, en zo nee, of de toegangscriteria voldoende zijn toegespitst op en scherp zijn voor deze doelgroep”, stelt de NZa.
Keuzevrijheid
Tot slot moet er ook gekeken worden naar de definitie van keuzevrijheid, vindt de zorgautoriteit. De NZa heeft het dan over de vrijheid van keuze voor behandelaren. “In het kader van passende zorg vinden we dat er discussie gevoerd mag worden over de definitie van keuzevrijheid. Is keuzevrijheid onbegrensd, of is een pallet aan keuzemogelijkheden niet passender?”
De NZA zou ook kunnen zeggen dat GGZ-wonen een groot succes is! Geen mensen meer onnodig opgenomen in een instelling maar wel zorg/ondersteuning aan huis, zodat zij zelfstandig kunnen wonen. Precies zoals het kabinet het graag wil. Dat een nieuwe zorgvorm nog verbeterd kan worden kwalitatief en kwantitatief, dat zal vast. Kan digitalisering mogelijk ook bij gaan helpen, net als in de ouderenzorg. Maar om op voorhand te stellen dat er ook iets aan de instroom gedaan moet worden …… Beetje jammer. Vraag: waarom staat dat stukje over Keuzevrijheid onderaan dit artikel staat. Wat heeft dat te maken met GGZ-wonen?
Ik werk in de sector, maar hebben jullie in de gaten dat niemand begrijpt wat hier nou precies staat?
Er wordt een indruk gewekt dat de betreffende cliënten die nu over gaan naar de WLZ “nieuw” zijn. Echter is een groot deel afkomstig vanuit de WMO. Daarin zijn ze terecht gekomen nadat ze in 2015 overgegaan zijn vanuit de AWBZ/WLZ (!) naar de gemeentes. Nu zeggen dat er veel meer terugstromen naar de WLZ dan verwacht, heeft mijns inzien dan ook meer te doen met definities dan met dat er wérkelijk meer instroom is. Hoeveel is er door deze overstap naar de WLZ minder aan WMO beschermd- en begeleid wonen uitgegeven? Zou zeker een van de onderzoeken moeten zijn. Wat de keuzevrijheid hiermee van doen heeft ontgaat mij ook.
De “keuzevrijheid” opmerking slaat op de hoeveelheid zorgaanbieders die niet-gecontracteerd zorg leveren in de wlz. Dus dit is een voorzetje om artikel 13 uit de Zorgverzekeringswet weer aan te pakken.
Voor de rest is de openstelling van de wlz voor GGZ klanten een groot succes, meer en betere zorg voor patiënten die dat nodig hebben en waar geen budgettaire ruimte voor is binnen de reguliere GGZ.