Dat is de belangrijkste boodschap van NZa in de jaarlijkse Stand van de Zorg. De zorgautoriteit is positief over de mogelijkheden om problemen als kosten, personeelstekorten en gezondheidsverschillen aan te pakken: “Er is nog een hoop winst te boeken door de zorg te organiseren vanuit de principes van passende zorg.”
In deze verkiezingstijd roept de NZa de politiek op om gezondheid bij al het beleid centraal te stellen. Dus dat is niet alleen een taak van het ministerie van VWS, zorgverzekeraars of zorgaanbieders. De zorgautoriteit wil bovendien samenwerking verbeteren tussen zorgdomeinen en dat overheden gezondheidsdoelen formuleren, zowel op landelijk als regionaal niveau.
Verschillen in gezondheid
NZa is bezorgd over de groeiende verschillen in gezondheid tussen de meest en minst welwarende mensen. Ze verwacht dat de druk op de zorg die “kansenongelijk” zal versterken. “Deze gezondheidsverschillen kunnen we alleen verkleinen door gezondheid centraal te stellen in ál het overheidsbeleid en de zorginkoop hierop mogelijk te maken.”
Lees op Zorgvisie het interview met interim-bestuurder Karina Raaijmakers van de NZa: ‘Ideeën-armoede in verkiezingsprogramma’s’
Dat betekent dat overheid beter moet sturen op gezondheidsdoelen, zoals een streefcijfer voor bijvoorbeeld mensen met overgewicht, aantal rokers en het percentage mensen dat voldoende beweegt. Zorgverzekeraars moeten door de overheid “verantwoordelijk worden gesteld voor sturing op gezondheidsdoelen”, maar dienen daarbij wel geholpen te worden met regulering en financiering, want samenwerking moet lonen. Aanpassing van de risicoverevening is daarbij onontbeerlijk.
Afwachtend en beperkt
NZa geeft argumentatie voor die omslag. Zo leven de 20 procent meest welvarende inwoners van Nederland 23 jaar langer in goede gezondheid dan de 20 procent minst welvarende mensen. Het beleid is volgens de Stand van de Zorg te afwachtend en beperkt: “We wachten nu tot er iemand ziek is en komen dan pas in actie. Dat is desastreus. De oplossing ligt namelijk in veel situaties niet in het medisch domein, maar in het voorkomen van zorg.”
De zorgautoriteit doelt op allerlei maatschappelijke vraagstukken die kunnen leiden tot een zorgvraag, terwijl het onderliggende probleem meestal niet is op te lossen in de zorgsector. De NZa noemt daarbij armoede als een oorzaak van zorgvraag, maar ook stress, eenzaamheid, ongezonde leefstijl, scholing en luchtvervuiling. “Er is centraal overheidsbeleid voor gezondheid nodig om deze problematiek structureel op te lossen.”
Wildgroei aan initiatieven
NZa wijst er wel op dat zorgpartijen beter de uitkomsten van hun zorg moeten delen en verantwoording af kunnen leggen: als niet duidelijk is in hoeverre een interventie een gezondheidsdoel dichterbij brengt, kan daarop ook niemand sturen. “We pleiten voor een generieke infrastructuur met eenheid van taal en landelijk geregelde veilige toegang tot zorggegevens. Er is nu een wildgroei aan initiatieven voor gegevensuitwisseling.”
Stand van de Zorg beschrijft ook een uitgebreide definitie van passende zorg. Ook pleit NZa voor heldere rollen van de diverse partijen met betrekking tot verantwoordelijkheden. Want de zorgautoriteit verwacht dat door meer samenwerking taken diffuser worden en dat daardoor problemen kunnen ontstaan over wie kan worden aangesproken op verplichtingen.
Net als in de curatieve geneeskunde zouden preventieve interventies om de gezondheidsverschillen te verkleinen onderzocht moeten worden op (kosten)effectiviteit, voordat ze nationaal worden uitgerold.
.
Echter, met één ding zouden Rijksoverheid en zorgverzekeraars onmiddellijk moeten beginnen: een continue multimediacampagne waarin duidelijk gemaakt wordt hoe belangrijk het is dat men er een gezond voedings- en beweegpatroon op nahoudt.
.
Want dat is het grootste probleem tegenwoordig, dat patroon. Vooral ook in de lagere sociaaleconomische klassen.