Foto: Oleg/Stock.adobe.com
Het rapport volgt op een eerdere reactie op het WOZO-programma van minister Helder. “We ondersteunen ‘Zelf, Thuis, Digitaal als het kan’, maar zien tegelijkertijd dat de groep zeer kwetsbare ouderen in de knel dreigt te komen”, aldus de Raad. “Op dit moment wachten al tienduizenden mensen op een plaats in een verpleeghuis. Het gaat vaak om schrijnende situaties.” Daarom focust de Raad zich in het nieuwe advies op ouderen die op of over de drempel van de langdurige zorg staan of een indicatie hebben voor 24-uurszorg.
Informele zorg
Om te voorkomen dat een groter wordende groep kwetsbare ouderen nog verder tussen wal en schip valt, pleit de Raad ervoor om het aantal verpleeghuisplaatsen zo snel mogelijk uit te breiden. Ook dienen er extramurale woonzorgwoningen ontwikkeld te worden. De Raad bepleit tevens renovatie van bestaande wooncomplexen waar al veel ouderen wonen, uitbreiding van beschikbaar arbeidspotentieel en versterking van de informele zorg. “Waarom kijken we toe als zorgpersoneel de arbeidsmarkt verlaat om ofwel ander werk te gaan doen ofwel als zzp-er verder te gaan tegen hogere personeelskosten? Sector én overheid kunnen hier daadkrachtiger op sturen”, aldus de Raad.
Van de ouderen die vrijwilligerswerk doen kiest bijna 15 procent voor de zorg. “Het zou mooi zijn als gemeenten samen met zorgaanbieders oudere mensen enthousiasmeren om een nog grotere maatschappelijke bijdrage te leveren. Als nog eens 10 procent van de vitale ouderen zich belangeloos in wijk en dorp extra inzet, zou dit verlichting bieden.” Een andere belangrijke groep vormen de nieuwkomers in de Nederlandse samenleving.
Huisarts versterken
Een ander advies luidt om de huisartsenpraktijk te versterken met geriatrische en sociale expertise. Doordat veel ouderen langer thuis wonen, draait de huisarts namelijk overuren. Ouderen doen vaak een beroep op de huisarts. De Raad van Ouderen adviseert extra tijd en middelen vrij te maken voor huisartsen, zodat zij hun taken waar kunnen maken. “Ook in geclusterde (zorg)woningen voor ouderen met vergevorderde dementie is de zorg vaak niet goed geregeld. Het is van groot belang dat duidelijk is wie de regie heeft bij zorg thuis”, aldus de Raad.
Hogere tarieven
Aan ouderenzorg is sinds 2017 minder geld besteed dan voorzien. Het CPB constateert dat de verpleeg-en verzorgingshuizen inmiddels zó zijn uitgeknepen dat verdere efficiëntie nauwelijks meer mogelijk is. Daarom wil de Raad van Ouderen dat er structureel meer wordt geïnvesteerd in de langdurige zorg door hogere tarieven en minder administratieve verantwoording. “Tijdelijke geldstromen voor projecten kunnen een welkome aanvulling zijn.”
Stelselbeperking
Een andere aanbeveling is gebaseerd op de complexiteit van het Nederlandse financieringsstelsel en de daarmee samenhangende tocht langs de loketten. “Voor ouderen die op de drempel staan van de langdurige zorg kan dit stelsel verworden tot een nachtmerrie. Getouwtrek tussen Wmo en Wlz komt het meest voor.”
De Raad van Ouderen constateert dat domeinoverstijgende innovaties en samenwerkingen, de inzet van geriatrische kennis in de eerste lijn, vastlopen door stelselbeperkingen. “Bezie waar het financieringsstelsel aangepast kan worden zodat duurzame samenwerking in de praktijk makkelijker wordt.” Ook adviseert de Raad dat het kabinet structurele financiële middelen introduceert die voor het hele land gelden.
Social buddy
Een vergeten groep in het ouderenbeleid zijn de ouderen zonder ‘natuurlijke’ mantelzorger. Zij wonen alleen, hebben geen kinderen of familie in de buurt en ontberen vaak ook een sterk sociaal netwerk. Voor deze groep adviseert de Raad een social service buddy. Ook voorrang bij toewijzing van een voor hen geschikte woonvorm zou mogelijk moeten zijn. Tot slot pleit de Raad voor een tussenevaluatie, waarbij na drie jaar de balans wordt opgemaakt.
Het dertienledige advies is dinsdag overhandigd aan Ernst van Koesveld, directeur-generaal Langdurige zorg tijdens de landelijke conferentie ‘Een nieuwe generatie ouderen langer thuis’.
Wilde Helder eindelijk maar eens luisteren en tot adequate acties overgaan.
Nog een aandachtspunt: Waarom zouden ouderen “belangeloos” moeten bijdragen aan het versterken van de zorg? Er is een categorie vitale ouderen met een laag pensioen: een bijverdienste door enkele dagdelen per week te werken? Dat heeft niet alleen financiële voordelen: de betrokkene wordt gewaardeerd, blijft betrokken en daardoor vaak ook vitaler. Werkgevers zijn nog te weinig alert op de voordelen van het aanstellen van dergelijke werknemers. Bovendien: lagere kosten en slechts 6 weken betalingsverplichting bij ziekte.