AppleMark
Het aantal burgerinitiatieven in zorg en welzijn groeit stormachtig. Inmiddels zijn er al zo’n 350 zorgcoöperaties in Nederland, bijna drie keer zoveel als in 2015. De politiek wil meer maar in de praktijk is het realiseren van ‘burgerzorg’ razend moeilijk, zo blijkt uit het coververhaal in Skipr magazine.
Volgens de laatste cijfers van Vilans zijn er nu zo’n 350 zorgcoöperaties actief in Nederland, in april 2015 waren het er nog 131. Het aantal is bovendien nog altijd groeiende. Deze burgerbeweging is een succes en wordt inmiddels door heel bestuurlijk Nederland omarmd. De zorgcoöperaties, waarin buurt- en dorpsgenoten elkaar ondersteunen, de sociale banden versterken en zonodig de zorg voor elkaar organiseren, kunnen rekenen op veel enthousiasme.
Landelijk netwerk
In maart wordt de volgende stap gezet: dan wordt het landelijke netwerk voor zorgcoöperaties, Nederland Zorgt Voor Elkaar (NLZVE), officieel gelanceerd. Dit gebeurt volgens Jan Smelik, mede-initiatiefnemer en bestuurslid van zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt, omdat er schaal nodig is. “Om landelijk gesprekspartner te zijn van de politiek en van grote, institutionele partijen.”
Volgens Jan Snijders, mede-initiatiefnemer van de NLZVE, is een landelijke emancipatiebeweging nodig om waarden zoals vraaggestuurde zorg, terug te zien in regelgeving. Vanuit het landelijke netwerk wordt een helpdesk opgezet voor burgers die een zorgcoöperatie willen opzetten. Ook komt er een website boordevol informatie over de lessen die bestaande zorgcoöperaties hebben geleerd.
Uit de echte zorg
Maar ondanks de groei en voortschrijdende professionalisering van zorgcoöperaties gaan er stemmen op die zeggen dat zorgcoöperaties uit de echte zorg moeten blijven. In het sociaal domein, waar mensen thuis ondersteuning en sociale activiteit behoeven, bewijzen ze de samenleving een enorme dienst. Maar zo gauw er wijkverpleging of intramurale zorg om de hoek komt kijken, kunnen deze initiatieven van onderop gewoon niet de schaal en daarmee de professionele continuïteit bieden die daarvoor nodig is, luidt de redenering. De burgerbeweging vindt dat onzin en ondertussen leveren 26 zorgcoöperaties zorg die de Wet maatschappelijke ondersteuning ontstijgt.
Een voorbeeld is Zorgcoöperatie Hoogeloon, dat in het gelijknamige Brabantse dorp in 2005 van start ging als eerste zorgcoöperatie van Nederland. Naast een activiteitenhuis dat een baaierd aan sociale- ondersteunings- en welzijnsactiviteiten huisvest, realiseerde dit burgerinitiatief eind 2012 twee zorgvilla’s voor dorpsgenoten in verregaand stadium van dementie. Voor intramurale zorg moesten dorpsbewoners tot dan toe het dorp uit, naar een verpleeginstelling in een naburige grotere gemeente. Een doorn in het oog voor de bewoners van Hoogeloon, die ‘hun’ zorgvilla’s vanaf het begin met tientallen vrijwilligers ondersteunen.
Hoofdaannemer
Voor de professionele zorg in deze 24-uurs voorziening werd samenwerking gezocht met care-instelling Joris Zorg, dat sindsdien de vrijwilligers van de zorgcoöperatie ondersteunt in het verschaffen van intensieve zorg. Joris Zorg fungeert officieel als hoofdaannemer richting de zorgverzekeraar, zorgt dat er 24-uurs monitoring is en probeert in samenwerking met de mensen van het burgerinitiatief de bureaucratische lasten zo laag mogelijk te houden.
Maar toen Dianne Engels in april 2016 aantrad als bestuurder bij Joris Zorg, bleek er na ruim drie jaar nog altijd verlies op die zorg te worden geleden. Engels: “We hebben serieus nagedacht of we ermee door moesten gaan.” Na overleg met de zorg coöperatie en het zorgkantoor wist Engels tot een verantwoordelijkheidsverdeling te komen die een vervolgconvenant rechtvaardigde.
Duurzaam perspectief
Er is Engels heel wat aan gelegen om het unieke initiatief in Hoogeloon – “dat dorp is echt heel bijzonder” – een duurzaam perspectief te kunnen bieden, maar de combinatie van de minimale schaal van het initiatief met de hoeveelheid regelgeving waar het aan moet voldoen, maakt het voortbestaan ervan op de lange termijn nog altijd erg lastig. Engels: “De 24-uurs monitoring werkt prima, maar als er ’s nachts door onrust regelmatig iemand naar de villa’s toe moet, ontstaan er al snel tekorten.”
(Door: Pierre de Winter)
—
Lees het verhaal over zorgcoöperaties in Skipr magazine 2/3, maart 2017.