Universitaire medische centra (umc’s) zijn fel gekant tegen een nieuwe wet die organisaties verplicht de identiteit van grote donateurs openbaar te maken. De academische centra vrezen dat ze schenkingen bedoeld voor medisch wetenschappelijk onderzoek zullen mislopen zodra de wet in werking treedt.
Het voorstel van minister Sander Dekker van Veiligheid & Justitie regelt dat een organisatie, waaraan een donateur jaarlijks 15 duizend euro of meer doneert, diens identiteit online moet vermelden. Met de wet ’transparantie maatschappelijke organisaties’ wil het kabinet geldstromen naar deze organisaties transparant maken. Maar volgens de umc’s heeft de wet grote negatieve gevolgen. Het zal donateurs afschrikken om grote bedragen te geven, zo stelt branchevereniging NFU. “Het voorstel is schadelijk voor hun privacy, hun veiligheid en hun geefbereidheid in Nederland. Het recht om in stilte te geven wordt ernstig aangetast.”
Organisaties houden weliswaar de mogelijkheid om een ontheffing aan te vragen, maar dit is volgens de NFU “een doekje voor het bloeden”. “Het zorgt voor administratieve lasten voor de umc’s en de overheid omdat steeds van de mogelijkheid gebruik gemaakt moet worden om een ontheffing aan te vragen. Het systeem bij de overheid zal dan volledig verstopt raken”, aldus de brancheorganisatie.
Probleem
Volgens de NFU is het onduidelijk welk probleem de nieuwe wet oplost en wat de omvang van dit probleem is. “Organisaties die niet bonafide zijn en kwaad willen kunnen deze regelgeving gemakkelijk ontwijken en zoeken naar andere wegen”, stelt de NFU. “De umc’s en veel andere bonafide organisaties lijden dan onder, vermoedelijk, slechts enkele organisaties waar mogelijk het probleem zit. Er is reeds ruim voldoende wet- en regelgeving; deze moet alleen gehandhaafd worden.”
Het probleem ligt in ieder geval niet bij de umc’s, zo stelt de NFU. “Donateurs kunnen bij de umc’s geen invloed ‘kopen’ of ‘afdwingen’ met hun donaties. De filantropie verloopt zonder uitzondering via onafhankelijke steun- en vriendenstichtingen met eigen, onafhankelijke bestuurders en toezichthouders, en dito externe accountants. De bedoelde stichtingen zijn ANBI’s met bijbehorende ‘checks and balances’, die de onafhankelijke positie van bestuurders waarborgen.”
Onderzoek
Het mislopen van donaties is volgens de umc’s problematisch omdat de financiering van medisch wetenschappelijk onderzoek door de nationale overheid ontoereikend is. “In dat licht zijn donaties absoluut noodzakelijk. De umc’s hebben namelijk hun ambities niet neerwaarts bijgesteld, maar zich onder meer intensiever in filantropie begeven, om met aanvullende, particuliere financiering essentieel wetenschappelijk onderzoek mogelijk te blijven maken”, aldus de NFU.
