Door nul procent btw te heffen op groente en fruit hoopt het kabinet te bevorderen dat mensen gezondere keuzes gaan maken. De voorgenomen maatregel ontketende een felle discussie over welke producten daar dan onder moeten vallen. Groente en fruit worden immers ook verkocht in allerlei bewerkte vormen, soms met toevoeging van bijvoorbeeld suiker of zout waardoor het eindproduct minder gezond wordt.
Uitvoerbaarheid
SEO heeft gekeken welke afbakening zou kunnen werken. “Op basis van uitvoerbaarheid en juridische houdbaarheid kleven er dus aan alle varianten grote tot zeer grote risico’s”, schrijven de onderzoekers in het rapport. Bovendien is het maar zeer de vraag of mensen daadwerkelijk voor gezonder voedsel gaan kiezen, omdat de prijsverandering door het wegvallen van de btw relatief beperkt is.
De inkomstenderving voor de overheid ligt, afhankelijk van de gekozen variant, tussen de 550 miljoen en 950 miljoen euro per jaar. Omdat mensen met hoge en lage inkomens een ongeveer even groot deel van hun inkomen besteden aan groente en fruit, profiteren rijke mensen volgens het rapport in absolute zin het meest van deze lastenverlichting.
Extra belasting
De onderzoekers wijzen ook op “alternatieve instrumenten” om mensen een zetje te geven richting een gezonder voedingspatroon. Bijvoorbeeld door ongezond voedsel extra te belasten, zoals al gebeurt via de suikertaks op frisdrank. Overigens maande het Centraal Planbureau (CPB) het kabinet eerder deze week juist tot terughoudendheid met fiscale maatregelen om het gedrag van burgers en bedrijven bij te sturen.
Behalve voor de gezondheidswinst is er nog een reden waarom het kabinet er mogelijk toch voor kiest een nultarief voor groente en fruit in te voeren. De maatregel kan ook verlichting geven aan huishoudens die hun koopkracht zwaar onder druk zien staan door de sterk opgelopen consumentenprijzen. Niet alleen energie maar ook de dagelijkse boodschappen zijn het afgelopen jaar fors duurder geworden. (ANP)
0% btw heeft inderdaad geen zin als vervolgens de winkels dat bedrag er zelf weer bovenop doen tbv winst.
Wat mij betreft blijft 0% btw op groente en fruit juist wel van belang.
De ongezonde keuze is namelijk op dit moment in supermarkten nog steeds het meest aanwezig, het meest zichtbaar en het goedkoopst. Precies op die plek, aan het eind van de keten, wil je verandering te weeg brengen met als doel: de goedkope keuze de gezonde keuze te maken. Waarbij je bovendien de sterk competitieve supermarkt markt niet wil verstoren .
In 2020 pleitten we eerder voor Het Gezonde BTW model dat we bij supermarkten zouden willen invoeren:
• 0% btw categorie: gezonde keuze – groente, fruit, water en niet suikerhoudende dranken (huidig percentage is nu 9% ingevoerd januari 2020)
• 9% btw categorie: medium suikerhoudend 8 gram per 100ml/100gram (is dan gelijk aan de btw op tabak)
Voordelen van dit Gezonde BTW model op supermarkt niveau:
1. Gezonde keuzes worden goedkoper en ongezonde keuzes worden duurder, waardoor ook mensen met een kleine beurs de gezonde keuze kunnen maken.
2. De invloed op beprijzing wordt neergelegd aan het eind van de keten
3. Supermarkten houden een level playing field
4. We verwachten dat de impact op de BTW inkomsten per saldo beperkt zullen zijn
Waarom denken wij dat het werkt?
Uit WHO onderzoek bleek dat het verhogen van de prijs van suikerhoudende producten met minstens 20 procent een ‘bewezen effect’ heeft op het terugdringen van de consumptie ervan. Met het Gezonde BTW model zouden we deze >20% kunnen bereiken en daadwerkelijk een gezondheidseffect teweeg kunnen brengen.
In bovenstaande miste uiteraard de 3e categorie:
21% btw categorie: ongezonde keuze, alle suikerhoudende producten > 8 gram per 100ml/100gram (is dan gelijk aan de btw op tabak)
De heer Welschen legt precies de “vinger op de zere plek” van dergelijk oneigenlijk onderzoek. Doorrekenen wat het effect is van een geïsoleerde maatregel is een zinloze van de zaak afleidende exercitie omdat daarmee schijnbaar wordt aangetoond dat belastingmaatregelen te moeilijk zijn en niet voldoende helpen. De combinatie van gezonde producten goedkoper en de categorie “junkfood” duurder zal maken dat zowel de consument als de producent de goede kant op wordt “genudged”. Dit onderzoek speelt partijen die willen dat alles blijft zoals het is (lees retail en producenten) in de kaart en is daarom misleidend. Als er ipv de evenzeer misleidende nutriscore een helder etiket of duiding van “past in gezond dieet” of “liever laten staan” naast zou komen, en dan nogmaals doorrekenen wat het gezondheidseffect zou zijn, kunnen we een zinvollere discussie voeren.