Over defensie, zorgvoorzieningen en financiering

Er is weinig weerstand tegen de noodzaak om het niveau van onze defensie en die van Europa op te vijzelen. Te lang hebben wij onder de defensie-paraplu van de VS doorgebracht, zonder die zelf omhoog te hebben gehouden. De gewenste ophoging van het Nederlandse defensiebudget zou jaarlijks rond de 18 miljard moeten kosten.

Om dit te bereiken wordt door meerdere macro-economen voorgesteld om aan de volgende drie “knoppen” te draaien:

• die van de belasting
• die van de voorzieningen – waaronder de zorg – en
• die van de nationale schuldenlast

Alle drie zullen tot een eindeloos debatteren leiden tussen de politieke partijen.

Ik zou onze bestuurders erop kunnen wijzen dat in het knoppenlaatje ook nog andere knoppen te vinden zijn:

• Die van belastingontwijking. Jaarlijks sluizen bedrijven via Nederland tussen de 94 tot 170 miljard euro winst weg. De Nederlandse schatkist loopt hierdoor jaarlijks 22 miljard euro mis. Binnen de gehele EU gaat het naar schatting om ruim 823 miljard.

• Die van de consultancywereld. “In de periode 2017 – 2021 gaf de overheid 8,5 miljard uit aan interim management, organisatie- en formatieadvies, beleidsadvies, communicatieadvisering, juridisch advies, advisering opdrachtgevers over automatiseringsvraagstukken, financiën en administratieve organisatie, uitzendkrachten en accountancy. In 2021 gaf de Overheid vervolgens € 2,29 miljard uit aan ‘inhuur externen’, overigens niet alleen aan de Belastingdienst” . Dit alles zonder dat duidelijk is dat daardoor de overheid beter functioneerde.

• Die van de zorgfraude. Uit analyses blijkt dat door fraude in met name de extramurale zorg rond de 10 miljard jaarlijks verloren gaat.

• Die van een inefficiënt zorgsysteem. Door die inefficiëntie gaat rond de 20 procent van het zorgbudget van 100 miljard verloren en stond er in 2019 rond de 9.4 miljard nutteloos geld bij de zorgverzekeraars op de plank. Voor de jaren daarna is dit bedrag overigens niet goed te achterhalen omdat deze reserves verscholen zijn achter solvabiliteitspercentages. In 2024 bedroeg dit percentage 138 terwijl een percentage van 100 al voldoende is,

Kortom, als we aan bovenstaande “knoppen” iets doen halen we het ruimschoots. Er hoeft dan niet gesleuteld te worden aan de patiëntgebonden zorg, het onderwijs en aan de bestrijding van de armoede in ons land. Zaken als het bijstandsniveau en het minimumloon kunnen op een aanvaardbaar niveau blijven omdat dit in hoge mate bijdraagt aan het maatschappelijk welzijn.

Maar ja, deze knoppen vragen om deskundig bestuur en politieke moed. Waar vinden we dat?

Robert W. Kreis

Em. hoogleraar Brandwondenzorg VUmc