Even terug in de tijd. Vrijdag 10 mei 2013. RTL-nieuws meldt dat de NZa 200 serieuze meldingen van zorgfraude heeft binnengekregen. De NVZ wordt keurig om wederhoor gevraagd en die geven we: ‘elke vorm van fraude verwerpen we’.
‘Onthutsend’
Maandag 13 mei. Op de voorpagina van de Telegraaf lees ik de kop ‘Onthutsende fraude ziekenhuizen’. In de ‘lead’ van het artikel staat het toch heel duidelijk. Tien procent van alle nota’s van Nederlandse ziekenhuizen is onterecht. Het zou om een bedrag gaan van ‘zeker 3 á 4 miljard’. De zweetdruppels staan op mijn voorhoofd en mijn hart begint sneller te kloppen. Ik zoek snel naar de bron van deze informatie. Maar ik vind alleen de zin ‘uit een rondgang door deze krant langs een groot aantal ingewijden’. Oh ja, ingewijden.
Volkswoede
De Telegraaf ging nog iets verder. Op hun bericht volgde uiteraard veel boze publieksreacties, en dan druk ik me nog rustig uit. Er was namelijk sprake van volkswoede, zo meldde de Telegraaf, na de berichtgeving in hun dagblad. Tja, ik zou ook verbijsterd zijn als ziekenhuizen 3 á 4 miljard euro bij elkaar fraudeerden! Maar 3 á 4 miljard, klinkt dat niet een beetje ongeloofwaardig? Nogmaals, fraude wijs ik af, de NVZ doet dat en als ontdekt wordt dat je pikt moet je op de blaren zitten.
‘Nog erger’
Het werd even rustig, maar al gauw kwam RTL Nieuws met het bericht dat ‘het allemaal nog erger was’. Hemel, nog meer dan 3 á 4 miljard dan? Nee, het ging om een conceptanalyse van VWS waarin, als je alle cijfers bij elkaar optelt, een bedrag van tussen de 50 en 180 miljoen werd genoemd. Niet goed te praten, zeker niet, maar het bedrag was een pure gissing en niet ‘nog erger’ zoals RTL Nieuws meldde. Het aparte is: toen we navroegen waarom RTL het allemaal nog erger noemde bleek dat RTL de Telegraaf-berichtgeving niet had gevolgd. ‘Wij brengen ons eigen nieuws’ was de verklaring. Waarvan acte! De NOS en het ANP hadden het bericht van de Telegraaf ook niet gevolgd, sterker nog, ze hadden er niets over gemeld. Maar het nieuws van RTL dat ‘het nog erger was’ volgden beide media wel. Want twee keer niet melden, dat kan natuurlijk journalistiek gezien niet. Zeker niet als er bij RTL een anonieme klokkenluider in beeld komt.
Corruptie en oplichting
Nu kwam het nieuws in een stroomversnelling. Op enkele websites werden ziekenhuizen in één adem genoemd met de woorden corruptie en oplichting. We besloten als NVZ stil te blijven, want wat konden we nog meer verwachten. Stel je voor dat je zegt dat je de bedragen niet herkent en het is de volgende dag ‘allemaal nog erger’. Op dinsdag 21 mei nodigde het programma Nieuwsuur Menzis-bestuursvoorzitter Roger van Boxtel uit. In het interview zei hij dat ‘echt niet alles fraude is’ en dat de 3 á 4 miljard is een ‘slag in de lucht’ is want die cijfers zijn gebaseerd op ‘geëxtrapoleerde Amerikaanse rapporten’, aldus Van Boxtel in Nieuwsuur. Bovendien, zo meldde Van Boxtel, heeft de situatie betrekking op de periode van voor 2012.
Brandstapeljournalistiek
Op het internet wemelt het op dat moment van berichtgeving over het onderwerp. Het ene bericht nog schreeuweriger dan het andere. Brandstapeljournalistiek. Woensdag 22 mei. Het NOS journaal nuanceert de berichtgeving. Volgens een brief van de zorgverzekeraars aan de Tweede Kamer is er over 2011 voor 1 miljard aan onterechte declaraties geconstateerd: ‘Meestal gaat het om fouten soms om fraude’ zo meldt het NOS journaal en zorgverzekeraar CZ bevestigt dit. CZ-directeur Marnix Suijkerbuik, divisie zorg- en declaraties: ‘Het beeld dat nu ontstaat dat ziekenhuizen een groep van graaiers zijn herkennen wij niet. Fout is wel fout en dat geld moet terug.’
Relatief kleine bedragen
Donderdag 23 mei. De minister geeft uitleg aan de Kamer en meldt een bedrag van 47 miljoen euro in de hele zorgsector, dus niet alleen ziekenhuizen. En, het gaat om een schatting. De volgende dag meldt de website Zorgkiezer.nl dat het bedrag aan opgespoorde fraude is afgenomen. Voor ziekenhuizen is het bedrag 7,7 miljoen. Waar begonnen we ook al weer? 3 á 4 miljard? Nogmaals fraude is verwerpelijk, maar volgens het NOS journaal gaat het om ‘kleine bedragen’ als je het afzet tegen totale kosten gezondheidszorg van zo’n 80 miljard. Ik wil hangende allerlei onderzoeken niet voor mijn beurt spreken, maar in het blad Forum van 11 juni las ik een interview met de baas van CZ, Wim van der Meeren. Hij memoreert: ‘Jaarlijks komt ons fraudeteam op hooguit 2 miljoen euro uit. Op een omzet van 7,5 miljard is dat slappe thee.’
Margot van der Starre
Directeur Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)