“In combinatie met de inzet op passende zorg en een praktijk ondersteuner huisarts (POH) kan de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) zich meer richten op complexe problematiek en wordt de instroom beperkt.” En over de Jeugdzorg: “in 2024 wordt 100 miljoen euro extra bespaard en vanaf 2025 structureel 0,5 miljard euro. Daarbij kan gedacht worden aan (een combinatie van) normeren van de behandelduur of het introduceren van een eigen bijdrage.”
Ondoordacht
Hoe bestaat het dat opnieuw besparend wordt ingegrepen in een sector die al jaren zó evident in de knel zit, juist door ondoordacht bezuinigingsbeleid? De overheveling van de Jeugdzorg naar gemeenten wordt inmiddels breed erkend als een ramp van ongekende omvang. Alleen al het opperen van een eigen bijdrage zou de vier partijleiders het schaamrood op de kaken moeten jagen.
En om de ggz-cijfers op een rij te zetten: al sinds 2012 wordt fors onderbesteed in de ggz, bleek uit het rapport “Geen plek voor grote problemen” van de Algemene Rekenkamer (2020). Jaarlijks blijft 300 miljoen euro, 10% van het voor de ggz gereserveerde premiegeld, onuitgegeven op de plank bij zorgverzekeraars liggen. Bovendien: de instroom in de psychiatrie wórdt al jaren maximaal beperkt. Datzelfde rapport toont namelijk aan dat het aantal volwassenen behandeld in de psychiatrie sinds 2012 daalde met 20% naar 533.000 patiënten, 3,9% van alle volwassenen, terwijl volgens Trimbos 7% voldoet aan de criteria van een ernstige psychiatrische aandoening. Deze daling is het gevolg van succesvol substitutiebeleid dankzij de groeiende inzet van psychologen en psychiatrisch verpleegkundigen als praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk. Deze POH-GGZ begeleidt inmiddels bijna de helft van de 1,2 miljoen ggz patiënten, voor overigens een fractie van de totale kosten. Dit verklaart ook meteen de vermeende “groei” van het aantal ggz-patiënten met lichte klachten: het begrip “ggz” is sindsdien namelijk verruimd met psychische begeleiding in de huisartsenpraktijk.
Beleidskeuzes
Dat de groei van het aantal volwassenen met milde klachten in de ggz het resultaat is van eigen beleidskeuzes en niet van “cherrypickers” en “zorgcowboys” wil er bij VWS echter maar niet in, evenmin dat de ggz-kersentuin inmiddels meer weg heeft van de Oostvaardersplassen in februari. De steevast te krap afgestelde budgetplafonds van verzekeraars nopen psychiatrische instellingen en vrijgevestigd behandelaars tot onmogelijke keuzes: overschrijding moet uit eigen zak betaald worden, met onderschrijding wordt ingeteerd op de krappe marges. Hoog-complexe patiënten vormen een bedrijfsrisico, omdat hun behandelkosten uitstijgen boven de gemiddelde dbc prijs. Een manco dat door het nieuwe financieringssysteem, het zorgprestatiemodel, verholpen moet worden, ware het niet dat de overgang “budgetneutraal” gaat verlopen. Voor ggz-patiënten is hun premie-euro op de zorgmarkt al jaren geen daalder waard, maar een schamele 90 cent.
Onderschrijdingen
Nu stuurt de coalitie een volgende stroom psychiatrische patiënten op de huisartsen af. Eén van de drie zorgsectoren die, naast de ggz en de wijkverpleging, als enige met jarenlange onderschrijdingen te kampen heeft, becijferden hoogleraren Jeurissen en Maarse in hun recente boek over 15 jaar marktwerking in de gezondheidszorg . Terwijl huisartsen nu al zwaar overbelast zijn met de zorg voor de 27000 wachtenden op behandeling in de psychiatrie. Een groep die, hoe complex ook, ruimschoots behandeld kan worden van het geld dat jaarlijks bij zorgverzekeraars achterblijft. Huisartsenberoepsvereniging LHV protesteerde krachtig: vrijwel alle huisartspraktijken beschikken over POH’s-GGZ, die nu al omkomen in het werk. Ik sluit me bij hen aan, en reken erop dat werkgeversvereniging “De Nederlandse GGZ”, beroepsverenigingen van psychiaters, psychologen, verpleegkundigen en patiëntenverenigingen hetzelfde doen, en het huidige kabinet oproepen: als je oprecht geeft om herstel van vertrouwen in de politiek en om de levens van de kwetsbaarste mensen, stop dan de onderschrijdingen in de ggz.
Manon Kleijweg
Ouderenpsychiater bij MoleMann Mental Health
Kanttekening hierbij is dat vele GGZ instellingen het de afgelopen decennia net aan redden doordat zij o.a. hun voorraad vastgoed verkopen en met dat geld hun tekorten op de balans aanvullen.
Dit is een van de redenen waarom wij als vrijgevestigde groepspraktijk in de GGZ (2e lijn) bewust geen contracten afsluiten met verzekeraars. Ik constateer dat verzekeraars steeds meer drempels opwerpen door bijvoorbeeld restitutiepolissen te degraderen aangaande de GGZ vergoeding en eigenbijdrage’s in geval van ongecontracteerde GGZ zorg voor cliënten te verhogen. Het resultaat is dat wij geen wachtlijst hebben en er hoogwaardige zorgcapaciteit onbenut blijft terwijl gecontracteerde partijen de vraag niet aankunnen.