Wanneer een commercieel bedrijf in zwaar weer komt en de continuïteit niet meer geborgd is, is reorganisatie en sanering onvermijdelijk om een faillissement te voorkomen. Dat gebeurt aan de hand van technieken en data die in een commercieel bedrijf vrij helder en snel zijn aan te geven. Zoals het business- en verdienmodel, de markt waarin het opereert, de concurrentiepositie, het klantenbestand, financiële kengetallen en ander relevante data.
Nu verkeert ziekenhuis Bernhoven in financiële problemen. Het is voornemens om misschien wel 120 fte’s te schrappen en de zinnige zorg voort te zetten. Het roept de belangrijke vraag op of een ziekenhuis dat in zwaar weer zit, wel net zo behandeld kan worden als een gewoon commercieel bedrijf in de marktsector. Mijn antwoord, als deskundige in het herstructureren van ondernemingen in de marktsector, is nadrukkelijk met grote letters: Nee!
Financiering sloot niet aan
Daarvoor zijn er te veel verschillen tussen een ziekenhuis en een commerciële organisatie in de marktsector. Vooral ten aanzien van vastliggende data die voor een goed, betrouwbaar en duurzaam reorganisatie- en saneringsplan noodzakelijk zijn. Dat leert het nieuws over de situatie in Bernhoven wel.
Het ziekenhuis is in de problemen gekomen door het uitvoeren van “zinnige zorg”, omdat de financiering niet aansloot op de uitvoeringskosten van deze vorm van zorg. De huidige financieringsmethodiek gaat immers uit van het DBC systeem en dat vloekt met het zinnige zorg-model, dat nog slechts in een experimentele fase zit.
Bescherming van patiënten
Dat zorgaanbieders en instellingen ook gewoon failliet kunnen gaan, is een waarheid als een koe. Wet en regelgeving schieten tot nu toe tekort om de klanten van deze zorgaanbieders, de patiënten, goed te beschermen tegen een onverwacht faillissement van organisaties waarvoor zij voor hun behandeling en zorg afhankelijk van zijn. Recentelijk heeft minister Kuipers wel voorstellen naar de Tweede Kamer gezonden om de bescherming te verbeteren, maar veel zoden zal dat niet aan de dijk zetten. Zolang ziekenhuizen in de kern net zo behandeld blijven als commerciële ondernemingen in de marktsector.
Incompetentie
Als de marktwerking in de zorg gehandhaafd blijft, zullen er onverwachte faillissementen in de zorg blijven komen. Met alle nadelige gevolgen voor patiënten en de aldaar werkzame zorgprofessionals. Dat zal te wijten zijn aan de lappendeken aan toezichthouders, extern en intern, en de nog onduidelijke financieringsmodellen voor de passende en zinnige zorg die Rutte IV nadrukkelijk wenst. Dit in combinatie met alle kritische andere factoren die de zorgsector inmiddels zo kenmerken, waarbij de incompetentie om fatsoenlijk vorm en inhoud te geven aan een duurzaam betaalbaar en toegankelijk zorgstelsel, de belangrijkste factor is.
Mes op tafel
Zolang in de zorgsector de hierboven genoemde relevante businessdata niet vooraf voor ziekenhuizen glashelder en slechts voor eenduidige interpretatie uitlegbaar zijn, zoals hun specifieke verdienmodel met een helder en duurzaam onderliggend financieringsmodel, zullen de meer dan schandalige praktijken van zorgverzekeraars, die met het mes op tafel periodieke onderhandelingsafspraken maken met ziekenhuizen over de betaling van hun werkzaamheden, voort blijven duren. Zorgverzekeraars waarvan tot nu toe is gebleken dat ook bij deze groep verzekeraars incompetentie een belangrijke kritische factor is.
Ambtenarenbestand
Effectief reorganiseren in de gehele keten van zorg zou feitelijk moeten beginnen bij een fikse reorganisatie in de samenstelling van het ambtenarenbestand bij VWS en de aan haar gelieerde instellingen. Zoals NZa en de inspectie IJG. Alleen het grote probleem is dat incompetente ambtenaren je niet gemakkelijk kunt ontslaan. Zo bepaalt de wet dat nu eenmaal. Overplaatsen kan wel maar dat kost alleen maar nog meer publiek geld zonder aanwijsbaar rendement. Recent gaf bestuurskundige Menno Fenger in een interview in Follow the Money (bron: FTM 23 januari 2022) aan dat in de zorg niemand verantwoordelijk is voor de puzzel als geheel. Een zeer terechte uiterst alarmerende vaststelling!
Als dat wordt gelegd naast de in de coronacrisis door Feike Sybesma als tijdelijk corona gezant bij VWS in kleine kring geopenbaarde uitlating dat hij geschrokken was van de incompetentie van het ambtenarenapparaat van VWS, dan geeft dat voldoende redenen om weinig hoop te hebben op een vlekkeloze uitrol van alle veranderingen in de zorg zoals die door Rutte IV op papier zijn gezet.
Laat de situatie bij Bernhoven een wake up call zijn voor de politiek, minister Kuipers en alle bestuurders van ziekenhuizen en zorginstellingen.
Antonie Kerstholt
Econoom en jurist
Al jaren volg ik de visie en werkwijze van Bernhove in Uden. Een nieuw ziekenhuis heeft meer kans van slagen om een transitie door te voeren naar zuinige en zinvolle zorg. Essentieel bij de verandering is een andere visie op ziek-zijn en de rol van de artsen en patiënten. Met name de rol van de patiënt is aan verandering toe. Zelf heb ik als voorzitter van een zorgcoöperatie in Hoogeloon ervaren hoe, in ons geval m.n. ouderen, meegenomen kunnen worden in het denken over hoe zij de zorg zien en willen krijgen. De geëmancipeerde patiënt is een verademing voor de arts en andere hulpverleners. Hij neemt zelf zijn verantwoordelijkheid en dit leidt tot minder en goedkopere zorg. Zinvolle zorg kost wat meer aandacht en tijd, maar loont zich door minder behandelingen. De patiënt en zorgverleners varen er wel bij. De zorg wordt minder duur, maar en deze uitkomst past niet in het systeem van financiering. Laten we het systeem aanpakken en zinvolle zorg een kans geven. Ad Pijnenborg.