Toenemende concurrentie en nieuwe behandeltechnieken, zoals protonen en de MRI-versneller, zorgen voor snelle veranderingen in de wereld van de radiotherapie. Nieuwe, soms nog niet rijpe, technieken doen hun intrede waarin grote bedragen worden geïnvesteerd. Dit terwijl door effectievere behandeltechnieken bij traditionele versnellers leegstand dreigt.
Om in de toekomst een sterke positie te behouden, is het noodzakelijk dat radiotherapiecentra op de korte termijn actie ondernemen. De centra moeten hun efficiency verbeteren, hun regionale positie borgen en hun strategie herijken aan de nieuwe omstandigheden.
Decennialang was radiotherapie een domein van constante groei en stabiliteit. Het aantal centra dat behandelingen uitvoert was ook constant: elke regio had één aanbieder (met uitzondering van Amsterdam) en het vergunningenstelsel werkte stabiliteit in de hand. Het was een monopolistische markt waarbij regiogrenzen werden gerespecteerd. Vergoedingen voor behandelingen waren voorspelbaar en grotendeels gebaseerd op het lumpsum stelsel. Eventuele doelmatigheidseisen konden in deze groei gemakkelijk worden opgevangen. Alhoewel er verschillen zijn tussen centra als het gaat om efficiency, had dit weinig tot geen gevolgen voor de minder efficiënte centra.
Toenemende concurrentie
Wij zien dat deze stabiele omgeving nu ten einde is gekomen. Drijvende kracht is de toenemende concurrentie tussen de centra waarbij regiogrenzen steeds verder worden opgerekt. Deze concurrentie en de angst de boot te missen, leiden tot grote investeringen in nieuwe behandeltechnieken. Vaak moeten deze technieken hun rendement nog aantonen.
Naast externe uitdagingen zorgt de komst van nieuwe behandeltechnieken ook voor interne uitdagingen. Behandelingen kunnen, door technieken zoals VMAT en hypofractioneren (een hogere dosis straling per dag), met veel minder versnellertijd worden uitgevoerd. Wij hebben berekend dat de behoefte aan versnellercapaciteit zal dalen met 15 tot 20 procent, ondanks het nog steeds toenemend aantal behandelingen. Leegstand van de traditionele versnellers en bunkers dreigt.
Tenslotte zal de veranderde rol van de zorgverzekeraar steeds meer impact hebben. Een verdere verfijning van de classificatie van het type behandelingen en het onderling benchmarken van ziekenhuizen zal leiden tot een sterkere prijsdruk. Inefficiënte radiotherapiecentra hebben een probleem.
Uitdagingen
De combinatie van veranderingen leidt tot uitdagingen voor de centra. Mislopen van technische innovaties, leegstand en een eventueel negatief rendement moet worden voorkomen. Wat zien wij vanuit onze ervaring als belangrijke acties voor radiotherapiecentra?
Ten eerste zullen centra actief aan de slag moeten met het verbeteren van de efficiency. De benchmark voor operationele efficiency binnen de radiotherapie (bijvoorbeeld de Maastro Clinics) legt de lat hoog. Het zal niet lang duren voor zorgverzekeraars deze benchmark gaan hanteren in hun zorginkoop.
Service en kwaliteit
Daarnaast is het noodzakelijk dat centra hun regionale positie borgen door hun samenwerking met oncologische centra te intensiveren. De regio moet zich mede-eigenaar voelen van het centrum. De service en kwaliteit moet dermate hoog zijn dat oncologische centra in de regio standaard hun patiënten naar het regionale radiotherapie centrum verwijzen. Hoe kunnen centra hier gericht mee aan de slag? Door het toepassen van marketing en relatiemanagement richting verwijzers. Maar ook door het verbeteren van hun processen en service. Wij zien in de praktijk dat dit werkt!
Tot slot is het van belang dat centra hun strategie herijken aan de nieuwe omstandigheden. Bijvoorbeeld door structurele samenwerking aan te gaan met andere centra om toegang tot dure nieuwe technologieën te borgen. Ook moeten bestaande meerjaren-investeringsplannen tegen het licht worden gehouden om rekening te houden met de impact van nieuwe technologieën en hogere eisen aan operationele effectiviteit. De tijden zijn nu ook echt veranderd voor radiotherapie. De beste centra reageren niet op de omstandigheden, maar lopen hierop vooruit.
Bas Amesz, in samenwerking met Hans-Guido Rietkerk
Partner bij Vintura
