Bij de helft van de bezochte afdelingen is het aantal separaties niet verminderd, ondanks dat het merendeel van de ggz-instellingen wel een plan van aanpak heeft opgesteld om in 2020 geen patiënten meer (gedwongen) in te sluiten. Separaties die plaatsvinden worden wel goed en zorgvuldig uitgevoerd, aldus de inspectie. In de preventie en uitvoering ziet de inspectie nog ruimte voor verbetering. Dat meldt de IGJ op haar website.
Audits en bezoeken
Van 66 ggz-instellingen met een of meer Bopz-aanmerkingen die separatie toepassen heeft de IGJ een auditrapportage ontvangen over de toepassing van separeren en afzonderen. Bij 13 ggz-instellingen legde de inspectie vervolgens een toezichtbezoek af. Tijdens deze bezoeken bleek volgens de IGJ dat voldaan werd aan veel normen en er zichtbaar inspanningen werden verricht om separaties zo veel mogelijk te voorkomen. De inspectie concludeert dat in sommige situaties separatie onvermijdelijk blijft. In die situaties was er aandacht voor het goed en zorgvuldig uit voeren van die separaties.
Personeelstekort
Zorgverleners stellen dat de huidige groep patiënten zwaardere problematiek heeft dan voorheen. Daardoor zou het niet lukken het aantal separaties verder terug te dringen. Ten opzichte van enkele jaren geleden zou een opname in een instelling vaak later plaatsvinden. Daardoor is de samenstelling van de opgenomen groep patiënten vaker geconcentreerd op zwaardere problematiek. Daarnaast zou het personeelstekort in de ggz-sector een rol spelen. Zorgverleners geven aan dat het lastig is om separatie te voorkomen of zo snel mogelijk te beëindigen, door te weinig (vast) personeel. Wanneer een team stabiel is en op elkaar ingespeeld, lukt dit makkelijker.
Verantwoordelijkheid bestuur
De inspectie rekent nog steeds op de inzet van betrokken partijen om dwangtoepassingen en separaties zoveel mogelijk terug te dringen. Volgens de inspectie is het de verantwoordelijkheid van bestuurders om binnen hun instelling te sturen op de kwaliteit en veiligheid bij het insluiten in een EBK, separeer- of afzonderingsruimte. De evaluatie van het Dolhuysmanifest, waarin twaalf ggz-instellingen in 2016 de ambitie uitspraken om in 2020 geen patiënten meer gedwongen in te sluiten in een separeerverblijf, kan volgens de IGJ een nieuwe impuls geven. Ook verwacht de inspectie dat het veld extra handreikingen krijgt met de actualisatie van de Generieke module Dwang en Drang.
Wet verplichte ggz
Per 1 januari 2020 treden de Wet verplichte ggz (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd) in werking. De toetsingskaders van de IGJ worden hier op aangepast.