Coronaherstelplan
SCP-directeur Kim Putters maakte onlangs, samen met het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een advies aan het kabinet om de maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis aan te pakken. ‘Maak een vliegende start met het coronaherstelplan voor na corona.’ Die boodschap heeft SCP- directeur Putters voor politiek Den Haag na de verkiezingsuitslag op 17 maart. ‘Het overheidsbeleid om de coronapandemie te bedwingen, veroorzaakt veel sociale en economische schade. Het is zeer urgent dat het demissionaire kabinet verdere schade beperkt en erger voorkomt.’
Arbeidsmarkt, zorg en onderwijs
‘Daarnaast kun je de bestaande maatschappelijke problemen op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en de zorg niet laten liggen tijdens een kabinetsformatie van zeven maanden. Het nieuwe kabinet moet er snel komen’, zegt Putters in de podcast Voorzorg, die op 5 maart is opgenomen.
Kabinets(in)formateur
Ook voor de kabinets(in)formateur heeft Putters een aanvliegroute om de maatschappelijke opgave van de coronacrisis te ontrafelen. ‘Knip de problemen op in drie categorieën. Pak sommige problemen wat sneller op dan andere.’
De rek is eruit
De eerste urgente categorie is een herstelplan voor groepen kwetsbare mensen die de hoogste prijs betalen in de coronacrisis. ‘Voor hen dreigt de rek eruit te raken. Denk aan gehandicapten en eenzame ouderen in verpleeghuizen die niemand meer zien. En jongeren die op achterstand zijn geraakt op school. Het zijn groepen die voor de coronacrisis al problemen hadden. Ze zien hun gezondheid, inkomen en maatschappelijke positie verder verslechteren.’
Ondernemers en zzp’ers
Een onverwachte groep kwetsbare mensen vormen ondernemers en zzp’ers. Groepen die normaal gesproken redelijk sterk in het leven staan. ‘Zij hebben hun spaarcenten moeten opeten als de steun niet genoeg was om te overleven. Zzp’ers laten de hoogste achteruitgang zien. De klap is daar groot. Voor de coronacrisis hebben we al op het risico van zzp’ers en mensen in tijdelijke en flexcontracten gewezen. Zij komen bij een crisis als eerste aan de kant te staan. Dat is nu werkelijkheid geworden.’
Flexwerk
De tweede urgente categorie problemen gaat over knelpunten op de arbeidsmarkt, het klimaatvraagstuk, de zorg en het sociale domein. Deze vraagstukken lagen al op tafel voor de coronacrisis. Ze zijn door de crisis alleen maar urgenter geworden. Neem de onzekere en kwetsbare positie van flexwerkers. ‘Mensen in tijdelijke flex-posities moeten meer zekerheid krijgen. Daarover is in de politiek draagvlak en overeenstemming. De SER, de WRR en de commissie-Borstlap geven aan hoe je meer zekerheid kunt geven op de flexibele contracten. Dat kan niet nog een half jaar wachten. In de komende periode dreigt veel baanverlies. Bedrijven zullen soms hun verdienmodel veranderen, of nieuwe technologie toepassen, en ze hebben daardoor andersoortig personeel nodig. Er is echt urgentie op het arbeidsmarktvraagstuk. Ook voor om- en bijscholing.’
Arbeidsparticipatie gehandicapten daalt
Dat geldt ook voor het klimaatvraagstuk. ‘Internationale afspraken moeten we gewoon halen. Dus we kunnen ons geen vertraging permitteren.’
In het sociale domein krijgen de kwetsbaarste mensen niet de ondersteuning die ze nodig hebben. ‘De arbeidsparticipatie van kwetsbare mensen met een arbeidsbeperking is sinds de decentralisatie afgenomen. Door de coronacrisis is er nog meer werk weggevallen in de horeca en evenementenbranche, sectoren waar juist veel mensen van deze groepen werkzaam waren. Dus: grote kwesties zijn door corona onder het vergrootglas komen te liggen.’
Vraagstukken voor de toekomst
Voor de derde categorie problemen kan de politiek wat meer tijd nemen. Het gaat om de vraag wat voor soort samenleving Nederland wil worden. ‘Welke vraagstukken komen er op ons af? Je kunt die niet helemaal los zien van de eerste twee categorieën. De arbeidsmarkt richt je niet elke twee jaar opnieuw in. De gezondheidszorg kun je niet elke drie jaar reorganiseren.’
In Skipr Quarterly, dat half april verschijnt, komt een uitgebreid interview met Kim Putters.
Lees ook op Zorgvisie: Kim Putters: kabinet moet duidelijkheid geven over jeugdzorg
Een mooie en terechte oproep. Maar het feit dat die gedaan moet worden doet het ergste vrezen. De ervaringen van het afgelopen jaar bevestigen dit alleen maar.