Hoe moeten zorgverleners en ziekenhuizen omgaan met patiënten en nabestaanden nadat een calamiteit heeft plaatsgevonden? Om daar antwoord op te geven, zijn Nivel, Amsterdam UMC, locatie VUmc, en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum het project ‘Patiënten en hun naasten aan het woord’ gestart. Het project resulteerde in een boek en een leidraad voor zorgverleners en ziekenhuizen.
Calamiteit
Een calamiteit is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis die betrekking heeft op de kwaliteit van zorg én die heeft geleid tot een ernstig schadelijk gevolg voor de patiënt of zelfs tot de dood, stelt het Nivel.
De onderzoekers brachten de wensen en behoeften in beeld van patiënten en nabestaanden die een calamiteit hebben doorgemaakt. Er is hierbij gelet op de verschillende manieren waarop patiënten en nabestaanden omgaan met een calamiteit, de nasleep ervan en hoe men betekenis geeft aan wat hen is overkomen. De verhalen zijn opgenomen in het boek ‘Als het mis gaat…’.
Aanbevelingen
Patiënten en betrokkenen moeten na een dergelijke gebeurtenis zo goed mogelijk worden opgevangen om de gevolgen van de schade zoveel mogelijk te beperken. Een passende eerste opvang is van belang. Zo is het volgens de onderzoekers belangrijk dat de patiënt en/of nabestaanden en betrokken hulpverleners zo snel mogelijk worden geïnformeerd. Deze informatie moet zo volledig en eerlijk mogelijk zijn.
Vervolgens is het belangrijk dat de invulling van de calamiteitenprocedure vast tet leggen in overleg met de patiënt en/of nabestaanden. Het is wenselijk een vast contactpersoon aan te wijzen die goed bereikbaar is en regelmatig te evalueren.
Tot slot raden de onderzoekers aan om patiënten en/of nabestaanden eenkort evaluatieformulier te laten invullen. Ook is het goed als de patiënt en/of nabestaanden een contactpersoon behouden in het ziekenhuis en als na afronding van het onderzoek nogmaals wordt geïnventariseerd of men behoefte heeft aan een bepaalde vorm van ondersteuning. “Verstrek, indien gewenst, praktische en onafhankelijke informatie over de mogelijkheid tot eventuele vervolgstappen, zoals het indienen van een klachtenafhandeling of schadeclaim.”
Ralph Tak, werkzaam bij Eldermans|Geerts, schreef in augustus 2019 over de wettelijke regeling met betrekking tot calamiteiten.
Het zou in mijn ogen zo enorm veel verbetering en meldingsbereidheid geven als we net als in de vliegerij het melden en sanctioneren volledig van elkaar gaan scheiden. Nu moet er in de zorg melding gedaan worden bij de inspectie, en dat is tevens de instantie die onderzoek instelt en straffen oplegt.
In de vliegerij mogen de gegevens die vanuit een veiligheidsmelding gedaan worden niet gebruikt worden bij strafzaken. Dit is volledig gescheiden. Je ziet hier ook dat er een veel grotere bereidheid is om melding te maken van bijna fouten of bijna incidenten. De intentie is proces verbetering en je hoeft dus niet bang te zijn persoonlijk verantwoordelijk te worden gehouden voor een procesfout.