Van 66 verpleegkundige handelingen is aangetoond dat ze niet werken of zelfs schade veroorzaken. Door deze handelingen niet meer uit te voeren kunnen zorginstellingen fors geld besparen. Bovendien voorkomt het onnodig leed bij de patiënt. Dat blijkt uit onderzoek van IQ Healthcare van het Radboudumc in Nijmegen.
Onderzoekers van IQ healthcare inventariseerden de kwaliteitsstandaarden en richtlijnen voor verpleegkundigen op overbodige handelingen. Dit resulteerde in een ‘Beter Laten’-lijst waarop handelingen staan die verpleegkundigen en verzorgenden beter kunnen laten.
Veel aanbevelingen gaan over het gebruik van ontsmettings- of reinigingsmiddelen, omdat die volgens de onderzoekers niet tot minder infecties leiden. Voorbeeld van zo’n handeling is het bedekken van operatiewonden. Verpleegkundigen kunnen dit beter laten, omdat het niet bijdraagt aan wondgenezing, geen infecties voorkomt en het verwijderen van verband of pleisters bovendien pijnlijk kan zijn.
Bedhekken
Ook over de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen zoals bedhekken en onrustbanden zijn de onderzoekers kritisch. Deze maatregelen kunnen patiënten juist in gevaar brengen, stellen ze. Langdurig gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen kunnen onder meer leiden tot een delier en incontentie, zo blijkt uit het onderzoek.
Door terughoudender te zijn met de handelingen op de lijst kunnen zorginstellingen veel geld besparen, stelt IQ healthcare. Zo zou het niet meer bedekken van operatiewonden bij de helft van alle patiënten in Nederland een besparing opleveren van ruim 2,1 miljoen euro aan verbandmateriaal en 94 duizend manuren aan wondzorg, oftewel 2,8 miljoen euro aan personele kosten.
Artsen
De lijst met overbodige verpleegkundige handelingen is relatief kort vergeleken met een vergelijkbare lijst die in november voor artsen is opgesteld. Een inventarisatie van de Nederlandse Federatie van Universitair medische centra (NFU), de koepel van acht umc’s, resulteerde toen in een lijst met ruim 1300 niet-effectieve medische handelingen.
Ook hoogleraar Verplegingswetenschap en mede-onderzoeker Hester Vermeulen noemt het aantal van 66 opmerkelijk laag. “Dit staat in schril contrast met het aantal dat voor de artsen werd gevonden. We hebben in de huidige richtlijnen weinig ‘beter-laten’-aanbevelingen kunnen vinden. Dit komt onder meer omdat er te weinig onderzoek gedaan is om scherpe aanbevelingen op te stellen voor de praktijk.” Er is veel meer verpleegkundig wetenschappelijk onderzoek nodig, stelt Vermeulen.
Peiling
In april hield beroepsvereniging V&VN een peiling onder haar leden over overbodige verpleegkundige handelingen. Daaruit kwamen deels andere handelingen naar voren, zoals het routinematig controleren van bloeddruk, pols en temperatuur, het dagelijks zwachtelen en steunkousen aantrekken. Er is beperkte overlap tussen wat als onnodig wordt ervaren en handelingen waarover aanbevelingen zijn geformuleerd. Ook dit pleit volgens Vermeulen voor meer onderzoek.
