Als patiënt merk je het waarschijnlijk niet direct, maar de huisarts bij wie je op spreekuur komt en de thuiszorghulp die je bejaarde moeder helpt met wassen en aankleden zijn een aanzienlijk deel van hun werktijd bezig met… typen. Niet omdat ze er goed in zijn of plezier in hebben maar omdat het moet. Die bureaucratische en administratieve last van typen, rapporteren en vastleggen trekt al jaren een zware wissel op de zorg, en daar hebben we uiteindelijk natuurlijk allemaal last van, weten Welmoet Westendorp, arts, niet praktiserend, PhD, en Seth van der Meer van zorgtechnologiebedrijf Noteless.
Meer werkplezier
Dat verklaart misschien waarom steeds meer zorginstellingen het zogenaamde ambient listening omarmen. Heel algemeen kun je met deze technologie gesproken informatie opnemen en omzetten in een kant en klare tekst, of zelfs een samenvatting of gestructureerde actielijst – afhankelijk van de aanbieder. Zorgprofessionals hoeven niet meer mee te typen tijdens bijvoorbeeld een spreekuur, en hoeven dus ook niet bang te zijn dat ze iets vergeten vast te leggen. Daardoor komt er meer tijd vrij voor échte zorg, en ervaren professionals meer werkplezier, is de verwachting – en die hopen Westendorp en Van der Meer met Noteless waar te maken.
Noteless, prominent aanwezig op de Masterclass AI in de zorg van 18 november jl., is een relatieve nieuwkomer in deze door AI-technologie gedreven markt: het van oorsprong Noorse bedrijf werd in 2023 opgericht en heeft sinds kort ook vaste grond onder de voeten in Nederland. “Wij ondersteunen zowel zorgverleners als patiënten,” zegt Van der Meer. “Noteless kan helpen met het typen van verwijs- of ontslagbrieven, maar ook met de voorbereiding van een consult of spreekuur. Daarvoor sleep je alle relevante informatie over de patiënt in het systeem, waarna Noteless een samenvatting maakt. Tegelijkertijd kan Noteless ook speciaal voor patiënten en hun naasten samenvattingen maken van gesprekken, omdat het ook voor hen vaak heel prettig is om terug te lezen wat een arts allemaal heeft verteld.”
Medisch bruikbare informatie
De meerwaarde van Noteless zit met name in de ambient listening-functionaliteit, waarbij een gesprek tussen patiënt en zorgverlener wordt omgezet in gestructureerde, medisch bruikbare informatie, vertelt Westendorp. “De eerste stap is de automatische transcriptie van de opname. Dat transcript gaat vervolgens naar een taalmodel, waarna Noteless ervoor zorgt dat daar bijvoorbeeld een complete en correcte medische notitie of brief uit komt. Maar je kunt datzelfde transcript gebruiken voor meerdere doeleinden, bijvoorbeeld een samenvatting in bullet points.”
Westendorp keek al met een schuin oog naar de AI-beweging toen ze een tijdje terug nog op de afdeling strategie en innovatie van een grote zorgverzekeraar werkte. “Zorgaanbieders waren toen al heel nieuwsgierig naar alle initiatieven die er vanuit de markt kwamen. Ze wilden weten: bij wie moeten we zijn? Wat zijn kansrijke initiatieven? Toen Noteless op mijn radar verscheen, dacht ik: dit spreekt me aan. Ik wilde bij een partij werken die echt kan bijdragen aan de toegankelijkheid en de kwaliteit van de zorg.”
Luisteren en vragen stellen
Noteless richt zich vooralsnog op de eerstelijnszorg, en dan met name de spreekkamer van bijvoorbeeld de huisarts. Tegelijkertijd is Noteless ook bij uitstek geschikt voor settings met een langere intake, waarbij veel informatie wordt uitgewisseld, zoals in het sociaal domein. Het leidend principe is in alle gevallen dat je als zorgverlener vooral moet kunnen luisteren en vragen stellen, zonder afgeleid te worden door de verslaglegging.
Het helpt daarbij dat Noteless, anders dan veel andere aanbieders van ambient listening, specifiek is ontwikkeld voor de klinische praktijk. Dat betekent onder andere dat veiligheid en vertrouwelijkheid voorop staan: Noteless is als enige CE gemarkeerd als medical device MDR klasse 1, wat betekent dat de verslagen van gesproken informatie veilig zijn, en er nooit iets in staat dat eventueel schadelijk is voor de patiënt.
Beslisondersteuning
Hoe AI-toepassingen als Noteless de zorg precies gaan veranderen, en in hoeverre deze technologie de problemen in de zorg kan oplossen, is natuurlijk onmogelijk te voorspellen. Westendorp en Van der Meer vinden in ieder geval dat aarzelende beslissers en beleidsmakers niet meer om AI heen kunnen – want waarom zouden zorgprofessionals technologische ontwikkelingen negeren die steeds meer mensen gewoon gebruiken in het dagelijks leven? “Ik sprak op het congres een maagdarm-specialist die vertelde dat maar 5 procent van de patiënten die hij ziet iets ernstigs mankeert; de rest had dus al eerder de juiste zorg kunnen krijgen,” vertelt Van der Meer. “Met een goede beslisondersteuning door AI komen méér patiënten op de juiste plek in de zorg, en kunnen we de druk op de specialist verminderen. En zo kun je ook aan de instroomkant nog veel meer doen met AI-oplossingen om de zorg efficiënter en effectiever te maken.”
Op de korte termijn zal ambient listening in ieder geval de relatie tussen arts en patiënt veranderen, denken Westendorp en Van der Meer. “Omdat je als arts niet meer hoeft te focussen op die medische verslaglegging zal het persoonlijk contact met de patiënt weer naar de voorgrond komen,” zegt Westendorp. “Je hoeft het niet meer alleen te hebben over die paar symptomen, maar juist ook over het algehele welbevinden. Wat is voor deze patiënt belangrijk, met welke problemen worstelt hij of zij? Door de context beter te begrijpen ga je misschien een heel andere behandelrichting op, en zoek je de oplossing niet meteen in een pilletje of een doorverwijzing naar de specialist. Dat is niet alleen goed voor die patiënt, maar ook voor de hele zorgsector.”
