Nederlandse zorginstellingen hebben steeds meer moeite om een ‘gezond’ rendement te behalen. Alle zorgsectoren zagen hun rendement sinds 2012 dalen, toen nog een plus van 2 procent werd behaald. De resultaten staan onder druk, vooral door toenemende overhead- en accountantskosten en reorganisaties na het afstoten van locaties.
Dit blijkt uit een analyse van jaarverslagen van ruim duizend zorginstellingen over de periode 2011-2016 door Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg.
Met name de vvt-sector heeft het de laatste jaren zwaar, schrijft Intrakoop. De sector behaalde in 2016 een nettoresultaat van -0,3 procent, oftewel een verlies van bijna 40 miljoen euro. Ook aanbieders in de ggz deden een flinke stap terug. Daar halveerde het resultaat van 105 miljoen in 2015 naar 51 miljoen euro vorig jaar. Ziekenhuizen en de gehandicaptensector doen het iets beter, maar ook daar zakken de resultaten.
“Zorgelijk”, zo noemt Intrakoop de ontwikkeling van het bedrijfsresultaat van Nederlandse zorginstellingen. “De financiële trends en ontwikkelingen in de zorg zijn grillig. De kwetsbaarheid neemt toe en de investeringsbereidheid neemt fors af.”
Kosten
Zorginstellingen zagen hun kosten de afgelopen jaren stijgen. De bedrijfslasten van de sector namen sinds 2011 met 18 procent toe, tot zo’n 58 miljard in 2016. “Dit wordt onder andere verklaard door duurdere middelen en medicijnen, technologische ontwikkelingen en bovendien een toenemende zorgvraag”, aldus Frank Kaptein, directeur/bestuurder van Intrakoop.
De totale inkoopkosten van zorginstellingen namen van 2011 tot 2016 met zo’n 3 miljard euro toe. Met name ziekenhuizen hebben te maken met hogere inkoopkosten. In 2016 gaven ziekenhuizen ruim twee miljard meer uit aan inkoop dan in 2011, toen de kosten voor de sector, nog 7,5 miljard euro bedroegen. Deze stijging komt volgens Intrakoop voornamelijk door een stijging van de zogeheten patiënt- en bewonersgebonden kosten. De inkoopkosten in de ggz blijven gelijk op 2,1 miljard, in de andere deelsectoren is sprake van een toename van zo’n 400 miljoen euro.
Reserves
Positief is de inkoopcoöperatie over het weerstandsvermogen van de zorgsector. Zorginstellingen houden grotere financiële reserves aan. De solvabiliteitsratio’s laten sinds 2011 over de hele linie een stijging zien. “Naast het geld dat zorginstellingen achter de hand houden om onvoorziene risico’s te kunnen opvangen – zoals recent de kwestie rondom onregelmatigheidstoeslag – hebben ze ook reserves nodig voor toekomstige investeringen”, zegt Kaptein. “Dit omdat banken steeds minder makkelijk geld lenen aan zorginstellingen. Die investeringen zijn sinds 2011 met anderhalf miljard euro afgenomen. Wij constateren dat de ondernemingsruimte van de zorginstellingen steeds verder onder druk komt te staan.”
De ggz-sector geeft de laatste jaren minder geld uit aan zzp-ers. In piekjaar 2012 ging bijna 7 procent van de totale personeelskosten op aan werknemers niet in loondienst. In 2016 was dit aandeel teruggekomen op het niveau van 2011, oftewel zo’n 6 procent. Na een daling in 2014 waarbij 3,9 procent van het ziekenhuispersoneel niet in loondienst was, is ook in deze sector het aandeel zelfstandigen met ongeveer 5 procent weer terug bij de situatie van zes jaar geleden. In zowel de ggz als de gehandicaptenzorg steeg het aandeel zzp’ers ten opzichte van 2011. De omzet per euro salariskosten blijft nagenoeg gelijk over deze periode. Zorgbreed is de laatste jaren een lichte stijging te zien in het ziekteverzuim.