Na de goede analyses van Jaap ven der Heuvel en Antonie Kerstholt, wil ik meer principiële punten aanroeren. In Nederland zijn in het zorgsysteem zoals dat nu functioneert, intrinsiek tegenstrijdige krachten ontstaan:
1. Invoering van de markt in de zorg.
Uitgangspunt was dat de zorg door concurrentie automatisch tot lagere zorgkosten zou leiden. Om dit te faciliteren werd het DBC/DOT declaratie systeem ontwikkeld. Mede door de hoge uitvoeringskosten van het hele zorgsysteem werd dit doel niet bereikt. Integendeel, net als in de VS ontstond kort na de introductie een sterke stijging van de zorgkosten. Bovendien realiseert de politiek zich kennelijk niet dat in de makt omzet belangrijker is dan de prijs.
2. Zorgplafonds
Om de omzet te beperken werden overkoepelende procentuele kortingen op de zorgbudgetten afgesproken (zorgplafond). De uitvoering werd bij de zorgverzekeraars gelegd. Gevolg was dat reeds zuinige ziekenhuizen meer werden “gestraft” dan die organisaties met “meer vet op de botten”. Hiermee ontstond de eerste ongelijkheid tussen zorginstellingen waardoor financieel kwetsbare posities ontstonden.
3. ‘Zinnige zorg’
Wegens onvoldoende resultaat introduceerde de overheid productiebeperkende initiatieven zoals “Zinnige Zorg”, zonder aanpassing van het zorgstelsel dat nog steeds op productie is gericht. Hierdoor ontstaat bij de financiering van de zorginstellingen een tegenstrijdig krachtenspel. De zorgverzekeraar verkeert hierbij in een machtspositie.
4. Vennootschapsbelasting
Om op door de overheid zo gewilde competitieve markt in de zorg te anticiperen is in een aantal ziekenhuizen de traditionele stichtingsvorm omgezet in de meer zakelijke B.V. constructie. Ondanks dat winst bij ziekenhuizen bij wet verboden is, belast een halsstarrige Belastingdienst ziekenhuis-b.v.’s met vennootschapsbelasting. De opbouw van broodnodige reserve voor gebouw-renovatie en zorgvernieuwing wordt daarmee aanzienlijk uitgehold. Dit terwijl de financiële situatie van de Nederlandse zorginstellingen zich al in een neerwaartse spiraal bevindt.
5. Willekeur bij zorginkoop
Bij de financiële onderhandelingen is een situatie van volstrekte willekeur ontstaan. Een zorgverzekeraar in een bepaalde regio beloont tijdelijk een lagere productie maar straft in een latere periode de lage productie. Een andere zorgverzekeraar drukt jarenlang de zorgprijzen van een instelling tot het minimum en weigert voldoende ophoging ten tijde van noodzakelijk gebouw-renovatie.
Bezuinigende regio “zorgvisies” tussen zorginstellingen worden afgedwongen, terwijl de strategische markt en regio belangen van de zorgverzekeraar buiten schot blijven.
6. Gedwongen loondienst
Conform de situatie in Engeland en Zweden leiden afgedwongen loondienst van medisch specialisten en productie beperkingen in een zorginstelling tot de oprichting van ZBC’s. Deze kunnen net even lagere tarieven hanteren dan het regionale ziekenhuis. Zorgverzekeraars schromen niet om productie afspraken te maken met die ZBC’s en zetten het regionale ziekenhuis nog verder onder druk.
Het zorgsysteem van Nederland is in een Kafkaiaanse situatie terecht gekomen. Het lijkt er niet op dat de politiek zich dit realiseert. De overheid heeft de grip op de zorg verloren en heeft vooralsnog niet de visie en het vermogen om de regie te herpakken.
Robert Kreis
Chirurg niet praktiserend
Em. hoogleraar Brandwondenzorg VUmc
Complimenten, voor een erg sterke feitelijke samenvatting. Iedere paar jaar is dat weer nodig. Je bent nog twee dingen vergeten. Ten eerste is het goed nog weer eens te benoemen wat dit idiote systeem met de zorgverleners heeft gedaan. Toch gaat iedereen dapper door. Ten tweede; de oplossing! Die gaat niet meer van de overheid komen na de jarenlange aaneenschakeling van debacles op vele ministeries waar iedereen nu druk is met het herstellen van de fouten, wat vervolgens ook niet lukt. Het wordt dus tijd dat het zorgveld zelf het initiatief neemt en bijvoorkeur zelf met een voorstel komt. Anders gebeurt er niets en moet jij over twee jaar weer een samenvatting schrijven.
Wat hèt systeem zou zijn dat de zorg niet onnodig duur zou maken; marktwerking in de zorg, is uitgegroeid tot een giga maatschappelijke perversiteit. Den Haag wil er niet van horen. En de zorgverzekeraars zelf hebben er geen last van, integendeel. Die houden zich dus stil.
De denkfout zit in het feit dat je met producten die je verplicht moet aanschaffen zoals onze basisverzekering deze verzekering met concurrentie niet zo goedkoop als mogelijk kan zijn en blijven als kan. Want elke verzekeraar en zorgaanbieder houdt de eigen gevonden slimheden uitsluitend voor zichzelf. In plaats van deze met alle andere collega’s te delen. ‘Slimheidsolidariteit’ dus. Want daar heeft iedere verzekerde profijt van ! Niet alleen de klanten van betreffende verzekeraar of aanbieder. Maar zo gaat het dus nu niet. Het is nu ieder voor zich. Bij ‘slimheidsolidariteit’ heb je aan één zorgverzekeraar genoeg. En daarom alleen al heb je al minder premiekosten.
Een tweede kosten-escalerend gevolg van ons huidige stelsel is dat door die concurrentie iedere verzekeraar van iedere verzekerde precies moet weten ‘wat er waarom precies is gebeurd’. Het gevolg is dat onze zorgprofessionals minstens een derde van hun tijd kwijt zijn met administratief werk voor de verzekeraars. Dat kost ons als verzekerden bakken extra geld. Want die tijd moet wel worden betaald. En onze zorgprofessionals hebben hierdoor een onnodige hoge werkdruk en houden er dus op gegeven moment mee op. Of beginnen er niet eens meer aan.
Bij één verzekeraar kun je volstaan met het volgen van een representatieve steekproef van verzekerden. Bijvoorbeeld zoals bij het NZEL. Scheelt bakken aan onnodige kosten en stress en irritatie bij alle zorgprofessionals. En je kunt met dezelfde hoeveelheid zorgprofessionals meer doen.
Verder kost de ingewikkeldheid van het stelsel ook het nodige extra. Denk aan de nu noodzakelijke ‘verevening’. En het je in de markt moeten zetten als verzekeraar.
Er is slechts één conclusie mogelijk: Hoe langer dit stelsel zo doorgaat hoe onnodig hoger onze zorgpremie gaat worden. En hoe steeds minder mensen in de zorg willen (gaan) werken.
Het is kortom een zichzelf kapotmakend stelsel. Gewoon één zorgverzekeraar Samenzorg Nederland. En iedereen is van een hoop gezeik en kosten af.
Hans van der Schaaf.
Kreta, 18 feb 2022.
Correcte analyse. Zie ook: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/aanpassing-zorgstelsel-kan-miljarden-besparen.htm#:~:text=Ons%20huidige%20zorgstelsel%20is%20uiterst%20complex%20en%20bureaucratisch.&text=Iedere%20procent%20bureaucratie%20kost%20ons,8%20miljard%20euro%20op%20jaarbasis.
vrgr Robert