Definitief
Niet echt, legde hij uit. In het in 2018 gesloten Hoofdlijnenakkoord werd namelijk overeengekomen dat het beschikbare budget van de zorgverzekeraars, na jarenlange eerdere onderschrijdingen, definitief werd verlaagd met 300 miljoen euro. Hij had het destijds nog belicht in een artikel. Tot zijn verbazing ontstond er nauwelijks ophef over.
Het klopte. Uit het Hoofdlijnenakkoord GGZ 2019-2022 : “In 2017 is een onderschrijding van circa €300 miljoen in het kader geneeskundige geestelijke gezondheidszorg zichtbaar. Om de transitie naar zorg op de juiste plek mogelijk te maken en om de ambities in dit akkoord te realiseren (o.a. oplossen wachttijden, aanpak arbeidsmarktproblematiek, richtlijnontwikkeling om de kwaliteit op peil te houden en te verbeteren, invoering Wet verplichte ggz, module acute ggz , beveiligde zorg etc.), blijft in 2019 €30 mln. en in de overige jaren van dit akkoord € 50 mln. beschikbaar voor de sector.”
300 miljoen weggegeven
Het akkoord werd getekend door de voor de ggz prominente partijen waaronder, naast André Rouvoet namens Zorgverzekeraars Nederland en staatssecretaris Paul Blokhuis, ook werkgeversorganisaties “De Nederlandse GGZ” en ”MeerGGZ”, patiëntenplatform MIND , psychologenberoepsvereniging NIP en namens de NVvP, mijn eigen beroepsvereniging voor psychiaters, prof. Denys. Ik las het een paar keer over. Want dit kon toch niet waar zijn? 300 miljoen per jaar aan zorgpremiegeld. Twee keer de hele jaaromzet van een middelgrote ggz-instelling als Propersona, die jaarlijks 18000 patiënten behandelt. Weggegeven! En 2017 was niet het eerste jaar dat de ggz zo’n 300 miljoen misliep, dat was in 2015 en 2016 óók al zo.
Permanente reorganisatiestress
Mijn gedachten dwaalden terug naar die jaren. Ik werkte toen bij een grote ggz-organisatie en we verkeerden in permanente reorganisatiestress. Uit angst verlies te lijden door niet exact door het krappe financieringshoepeltje van zorgverzekeraars te springen werden behandelteams door de directie continu opgeheven of door elkaar gehusseld. Voor ons behandelaars onwerkbaar, voor kwetsbare patiënten rampzalig. Sommigen raakten uit beeld, met levensbedreigende consequenties.
Eén van de schrijnendste verhalen vertelde een collega ouderenpsychiater: een verblijfsafdeling voor chronisch psychiatrisch zieke ouderen werd om vastgoedredenen samengevoegd met een afdeling voor jongeren met gedragsproblemen. Verpleegkundigen kregen ontslag, terwijl de resterende jeugdhulpverleners nog nooit een steunkous of incontinentiemateriaal verwisseld hadden. De ouderen doolden verwaarloosd rond, doodsbang beroofd te worden van hun pakje shag, stroopwafels, portemonnee of erger.
Uitruil
Ja, wat bezielde de ondertekenaars? Was het naïviteit? Niet heel vreemd als patiëntenplatforms en beroepsverenigingen niet overeind blijven tegenover ervaren onderhandelaars van zorgverzekeraars. Maar de werkgeversorganisaties dan? Daar zit volop financiële kennis. Speelde er een uitruil uit eigenbelang? De psychologen kregen er tenminste nog de broodnodige opleidingsplaatsen bij, blijkt uit het akkoord. En excuses als ik met onderstaande bespiegelingen iemand onrecht doe, maar het is geen geheim dat MIND subsidie ontving van zowel VWS als zorgverzekeraars.
Is het trouwens toeval dat de vrijgevestigd psychiaters, niet zelfstandig vertegenwoordigd bij de onderhandelingen, sindsdien steeds krapper worden gebudgetteerd? Dit jaar zodanig dat ze er nauwelijks meer van kunnen bestaan, waardoor de behandeling van 60.000 patiënten gevaar loopt. Wie niet aan tafel zit, staat op het menu, nietwaar?
Zorgverzekeraars willen graag van de bewerkelijke vrijgevestigden af, de overheid stuurt aan op loondienst. Het komt de grote ggz-instellingenook niet slecht uit dat hen daardoor zowel personeel als budget toevalt. Tot oktober 2020 waren ggz-bestuurders overigens onderdeel van het bestuur én de ledenraad van psychiaterberoepsvereniging NVvP. Voorzitter van psychologenberoepsvereniging NIP, Jeroen Muller, was zelfs bestuursvoorzitter van een van de grootste ggz instellingen, Arkin.
Window dressing
De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving sprak zich onlangs kritisch uit over de Hoofdlijnenakkoorden die sinds 2012 de gezondheidszorg dicteren. De RVS identificeert deze als primair een kostenbeheersingsinstrument, met zorginhoudelijke window dressing. Bovendien spelen de onderlinge afspraken tussen “partijen” zich buiten gezichtsveld en controle van de Tweede Kamer af. Ze pleit voor afschaffen. Dat lijkt me een begin. Want tegenover deze partijen waren mijn patiënten geen partij.
Manon Kleijweg
Ouderenpsychiater bij MoleMann Mental Health
Beste Manon
Wat goed dat je hier duidelijkheid over hebt gekregen, maar wat is het bagger wat naar boven komt. Moedeloos makend. Maar in het kader van hoor en wederhoor zou ik in elk geval onze eigen NVvP en MIND in de gelegenheid willen stellen te reageren. Wat zijn de overwegingen geweest dit te tekenen? Ik zal je column op de sociale media zetten en hun ook noemen, maar de vraag is of ze dan reageren. Misschien dat je hen zelf je blog kunt sturen en om een reactie vragen?
Beste Menno,
Dank voor je reactie. Hoor en wederhoor: ontzettend graag! Ik heb meerdere malen om een mening gevraagd, de aandacht op mijn blogs gevestigd ten overstaan van de Nederlandse GGZ, de NVvP, MIND. Maar ik krijg geen reactie. Terwijl ik graag antwoord zou krijgen op mijn vragen. Ik zag dat je op Twitter antwoordde over deze blog dat het erg zou zijn als het waar was. De feitelijkheden die ik noem zijn waar en eenvoudig te fact-checken. De vragen die ik stel zijn vragen. Ik hoop op een geruststellend antwoord.
Als adviseur/trainer van Clientenraden schrik ik hier enorm van. Ik zie dagelijks zeer schrijnende situaties in de praktijk. Er is dringend financiële ruimte nodig binnen de GGZ! Waarom wel miljoenen naar de ouderenzorg via Waardigheid en Trots, geld dat hier en daar op de planken blijft liggen, maar niet wordt verrekend, terwijl bezuinigen bij de GGZ niet acceptabel zijn. Derhalve pleit ik namens cliënten om onmiddellijke verruiming van de huidige ggz budgetten en ruimte voor alternatieve projecten zoals therapien in de buitenlucht, die in de praktijk hun waarde reeds hebben bewezen! Graag ondersteun ik werkgroepen/instellingen om tot collectieve aanpak te komen, geheel belangeloos.
Dat er weinig onrust is ontstaan, toen die 300 miljoen “verdwenen” is nou het voorbeeld van de Rutte doctrine. Die pakt uitsluitend van groepen, inclusief iedereen werkzaam in de zorg, die nauwelijks protesteren. Psychiaters, GGZ patiënten, verpleegkundigen, ouderen, gehandicapten, en zo kan ik nog wel even doorgaan. En dat heeft, zeker wat betreft GGZ, gewoonweg levens gekost. En dat is nou Nederland, het op een na rijkste land ter wereld.