Niemand zal ontkennen dat die druk bestaat en toeneemt. Ook wij niet. Maar waar wij ons wél aan ergeren, is de te simpele manier waarop het maatschappelijke en politieke debat over oplossingen vaak wordt gevoerd.
Anders organiseren
De oplossingen die het vaakst voorbijkomen zijn – goede uitzonderingen daargelaten – steevast variaties op twee richtingen: patiënten moeten in de toekomst meer gaan betalen voor zorg, of genoegen nemen met minder zorg en lagere kwaliteit.
Als Patiëntenfederatie zien wij dit anders. Wij geloven dat de zorg in Nederland ook in de toekomst toegankelijk en van goede kwaliteit kan blijven, zonder dat het verhoudingsgewijs veel meer geld kost. Maar dan moet het systeem wel anders georganiseerd worden.
Digitale zorg
Dagelijks horen wij namelijk van patiënten de voorbeelden van hoe er in de zorg geld, tijd en capaciteit verloren gaat. Door gebrekkige samenwerking. Door inefficiënte organisatie. Door het geven van onnodige zorg. Door financiële prikkels die de verkeerde kant op sturen. Als je al die voorbeelden bij elkaar optelt, vraag je je serieus af of het de grote zorgvraag is dat ons systeem onder druk zet, of vooral het niet goed georganiseerde aanbod.
Want laten we eerlijk zijn. Zolang er anno 2025 nog steeds zorgaanbieders zijn die niet of nauwelijks inzetten op digitale vormen van zorg zoals thuismonitoring – terwijl patiënten hier zelfs om vragen – verspillen we enorm veel capaciteit.
Ziekenhuizen
Zolang een patiënt nog steeds maanden op een wachtlijst kan staan voor een operatie bij ziekenhuis A, terwijl er 50 kilometer verderop in ziekenhuis B gewoon plek is maar niemand die patiënt daarop wijst, benutten we de beschikbare capaciteit niet goed.
Zolang er nog steeds operaties worden uitgevoerd in ziekenhuizen die daar aantoonbaar minder goed in zijn dan andere ziekenhuizen, zonder dat patiënten daar inzicht in hebben, komen patiënten onnodig in aanraking met slechte en daardoor veel duurdere zorg.
Zolang specialisten aangeven vaak de helft van hun consulttijd kwijt te zijn aan achterhalen welke medicijnen een patiënt gebruikt omdat die gegevens nog steeds niet automatisch snel en volledig beschikbaar zijn, organiseren we de zorg niet efficiënt.
Fysiotherapie
Zolang jaarlijks vele patiënten de relatief goedkope fysiotherapie mijden omdat ze die niet kunnen betalen, waardoor klachten onnodig verergeren en zij daardoor uiteindelijk een dure, ingrijpende operatie moeten ondergaan, zijn we een dief van onze eigen portemonnee.
En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Bovenstaande voorbeelden zijn slechts een greep uit de vele weeffouten die ons zorgstelsel kent. Hierdoor ontstaat enorm veel ‘lucht’ in het systeem, waar patiënten en zorgverleners direct, en de gehele samenleving indirect de dupe van zijn.
Systeemfouten
Wat ons betreft zou de discussie over de toekomst van de zorg dus veel vaker moeten gaan over deze verspilling, verkeerde prikkels en andere systeemfouten. Als we dit oplossen ontstaat er ruimte om de zorg ook in de toekomst voor patiënten toegankelijk, betaalbaar en van hoge kwaliteit te houden.
Oplossingen hiervoor bedenken is minder simpel dan behandelingen uit het basispakket schrappen, of alleen kijken naar de hoogte van het eigen risico, maar in het belang van patiënten en de samenleving wel de noodzakelijke weg die we moeten bewandelen.
Arthur Schellekens
Directeur-bestuurder Patiëntenfederatie Nederland
Helemaal mee eens dat eerst het gebrek aan doelmatigheid moet worden verholpen alvorens de doelgerichtheid (organisatie en systeemkeuze) moet worden aangepakt. Maar ja, aanpak van efficiëntie is nu eenmaal van lager intellectueel gehalte en raakt bovendien gevestigde belangen. Dus als het aan de partijen en personen werkzaam in de sector ligt zal de voorkeur uitgaan naar grootscheepse plannen en zal de buitenwacht (bijv. de Patiëntenfederatie) de druk moeten opbouwen die operationele veranderingen gaat opleveren. Ter beschikking krijgen van grote potten geld (zie bij IZA) is een in de praktijk gebleken middel voor druk zetten. Platvloers maar het werkt.
Hans Hof, Healthcare Management Consultancy
Helemaal eens! Ik ben zelf gynaecoloog en heb mij de laatste 15 jaar ingezet om de endometriosezorg in Nederland op een hoger plan te krijgen.
Als founder van het eerste holistische expertisecentrum voor deze patiënten populatie, kwam ik er al snel achter dat 80% van de vrouwen beter af zijn buiten het ziekenhuis. Want het expertise centrum is opgezet met het idee dat er concentratie van hoogcomplexe operaties moet plaatst vinden voor een goede kwaliteit van de geleverde zorg. Wij hebben in de eerste 5 jaar meer dan 7000 patiënten accuraat gediagnosticeerd (mbv geavanceerd vaginaal echografisch onderzoek) en 2000 hoogcomplexe operaties uitgevoerd bij patiënten met de meest ernstige vorm van deze ziekte. Het merendeel van de vrouwen werden dus terugverwezen (met een uitgebreid advies voor verdere begeleiding) naar hun verwijzers. Deze vrouwen waren ernstig teleurgesteld: ‘ heb ik eindelijk iemand die mij hoort en ziet, ben ik weer niet interessant genoeg voor ze’. Wij trekken één uur uit voor een eerste consult en de patiënten komen goed voorbereid naar dit consult, doordat ze al een vragenlijst hebben toegestuurd gekregen over de pijnscores en de impact van de ziekte op hun leven. In de reguliere ziekenhuis praktijken heet de gynaecoloog 20 minuten voor een eerste consult. Kortom weer een ’trauma’ voor deze groep vrouwen. Vandaar het oprichten van een diagnostisch centrum waar zij aan het einde van het eerste consult een adequate diagnose krijgen en dan verder digitaal begeleid gaan worden. Dit betreft ruim 80% van alle endometriose patiënten in Nederland. Er zijn 500.000 endometriose patiënten in Nederland, waarvan slecht 10% haar diagnose kent. Hetgeen resulteert in grote patiënt tevredenheid, efficiënter en kostenbesparend is. Nederland zou met 5 expertisecentra en meerdere diagnostische centra deze zorg goed kunnen neerzetten. Nadat de NVOG in de kwaliteitsnorm 2020 heeft besloten dat er level 1 (voor de laag gradige endometriose) en level 2 centra (voor de hoogcomplexe zorg) moeten komen , maar liefst 17 centra die zich (kandidaat) level 2 noemen. De norm voor het aantal hoogcomplexe operaties is door de NVOG gesteld op 20 ingrepen per jaar per kliniek. Helaas heeft men niet de ‘moed’ gehad om de norm gelijk te stellen aan de norm van de European Endometriose League (EEL) die op 50 hoogcomplexe ingrepen per jaar per gynaecoloog stond.
Ik ben het geheel eens met de stelling dat een betere organisatie van de zorg veel meer oplevert aan kwaliteit van de geleverde zorg, hogere satisfactie bij de zorgprofessionals, efficiënter door digitale begeleiding en tegen lagere kosten. Dit alles in een netwerk waar de professionals elkaar kennen hetgeen de samenwerking ook zeker ten goede komt. Dus passende zorg die ook leidt tot betere concentratie van hoogcomplexe zorg, tegen lagere kosten. Wij blijven een roep in de woestijn. Geen subsidie van ZONMW om dit te bewijzen, Geen contracten met zorgverzekeraars die dit zouden moet steunen. Enfin moedig voorwaarts!