Passende zorg is andere zorg

Om tot passende zorg in Nederland voor patiënten te komen, zijn er dan ook concrete veranderingen nodig. En om tot die omslag te komen moet het perspectief en de betrokkenheid van patiënten voorop staan.

Verandering zorglandschap 

Passende zorg mag in ieder geval niet als excuus gebruikt worden om mensen zorg te onthouden. En mag zeker niet versmald worden tot een discussie over of zorg wel of niet vergoed moet worden. En dat hoeft ook niet. Enerzijds door een andere inrichting van het zorglandschap. Met veel meer accent op preventie, samenwerking in netwerken, een verschuiving van ziekenhuis naar eerstelijnszorg en meer zorg thuis. Zodat mensen met een ziekte zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven en kwaliteit van leven hebben.

Anderzijds door de zorg werkelijk te richten op de persoon die zorg nodig heeft. Samen beslissen wat de beste keuzes zijn voor behandeling. Het beeld dat de patiënt altijd maar meer zorg wil, klopt vaak niet. Als je het gesprek aangaat en de verschillende opties toelicht met voor- en nadelen, kan het goed zijn dat de patiënt juist minder zorg wil. Juist omdat (over)behandeling weinig oplevert voor hun kwaliteit van leven. En onderzoeken wijzen ook uit: als patiënten actief betrokken worden bij behandelingen leidt dat niet alleen tot meer tevredenheid maar ook tot meer therapietrouw, minder overbehandeling en dan ook minder zorgkosten.

Belang van wederkerigheid

Dit vraagt om veranderingen vanuit de overheid, verzekeraars, zorgaanbieders, professionals en ook patiënten(organisaties) zelf hebben natuurlijk een rol daarbij. Wat kunnen ze zelf doen, welke ondersteuning kunnen ze krijgen, en waar kunnen ze terecht voor goede zorg? Neem bijvoorbeeld de huisartsenzorg. Met welke klachten kun je straks nog fysiek bij de huisarts terecht? En wat moet en kun je straks allemaal digitaal, of misschien wel zelf doen, zodat we met elkaar het fysieke spreekuur beschikbaar houden voor de mensen die het echt nodig hebben? Patiënten snappen het belang van wederkerigheid en willen mee veranderen, maar dan moeten ze wel weten hoe. En als ze bijvoorbeeld meer thuis of digitaal willen doen, of minder behandelingen of medicatie willen om een betere kwaliteit van leven te hebben, dan moet dit ook wel mogelijk worden gemaakt vanuit zorgaanbieders en professionals.

De verandering naar passende zorg kan in ieder geval alleen met betrokkenheid van patiënten en hun vertegenwoordigers tot stand komen. Het moet in goede samenspraak met patiënten en cliënten gaan over welke zorg, medicatie en ondersteuning passend is en hoe kunnen we dat kunnen organiseren nu en straks. Juist om te voorkomen dat de verandering naar passende zorg het verkeerde frame krijgt: namelijk een discussie over wat wel/niet in het verzekerd pakket terecht moet komen.

Laat patiënten volwaardig meedoen

Ik doe dan ook een beroep op de politiek: geef patiënten een volwaardige stem in de zorg. Dit mag niet vrijblijvend zijn. Daarom moet patiëntparticipatie in de zorg wettelijk verankerd en gefaciliteerd worden. En patiënten moeten erop kunnen rekenen dat de zorg die zij krijgen bijdraagt aan herstel en kwaliteit van leven. Daarom moeten patiënten ook inzicht krijgen in de kwaliteit van hun zorg(verlener/aanbieder) en wat de uitkomsten van behandelingen zijn. De overheid moet hier het voortouw in nemen en zorgen dat deze gegevens toegankelijk beschikbaar komen. Zodat patiënten een passende zorgverlener kunnen kiezen. En zij samen met hun zorgverlener(s) kunnen beslissen welke zorg voor hen passend is en toegevoegde waarde voor hun leven heeft.

Arthur Schellekens

Directeur-bestuurder Patiëntenfederatie Nederland

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen hebben branche- en beroepsverenigingen uit de gezondheidszorg weer de handen ineen geslagen om Het Grote Zorgdebat te organiseren. Dit artikel is onderdeel van een serie in de aanloop het debat. Lees hier meer en meld u aan voor Het Grote Zorgdebat.