Een inmiddels oud-politicus liet zich in de tijd van de stelselwijziging van de zorgverzekeringswet eens ontglippen ‘het enige recht van de verzekerde is het recht om premie te betalen’. Gezien de commotie de afgelopen dagen lijkt het er wel op dat het zorgstelsel inderdaad alleen draait om de vraag wie de rekening moet betalen.
Deze inkomensdiscussie leidt helaas af van de inhoud en organisatie van de zorg zelf en daar staat gelukkig een aantal goede dingen over in het regeerakkoord. Het regeerakkoord neemt voor een groot deel De ‘Agenda voor de zorg’ over en de bestuurlijk akkoorden worden verlengd. Voor de ggz betekent het dat we door kunnen gaan met de ambitieuze agenda voor de toekomst van de ggz waar we zelf al in 2009 het initiatief voor hadden genomen. We zetten het beleid om in daden en daarvoor moeten alle partijen hun rol en verantwoordelijkheid nemen. Dat baart nog wel enige zorgen.
Ambulantisering
De basis van het bestuurlijk akkoord toekomst ggz is de beweging naar voren en naar buiten. Meer zorg in de eerste lijn en de basis-ggz om de tweede lijn te ontlasten. Ambulantisering van klinische plaatsen om te komen tot herstelgerichte zorg en re-integratie van mensen met psychische stoornissen in de maatschappij. De belangrijkste reden om de zorg te ambulantiseren is dat mensen met psychische aandoeningen, net als iedereen, zoveel mogelijk willen deelnemen aan de samenleving. Zelfstandig wonen hoort daarbij. Ambulantisering behelst een verschuiving over de hele linie: van psychiatrische afdelingen en instellingen naar beschermd wonen of een thuissituatie. Dit vraagt om een specifieke benadering vanuit de tweedelijns-ggz waarin sprake is van samenwerking met alle mogelijke maatschappelijke instanties als huisarts, thuiszorg, onderwijs, gemeente, re-integratiebedrijven, woningbouwcorporaties, schuldhulpverlening etc. Voor succes is een goede coördinatie en logistieke afstemming erg belangrijk.
Wegbezuinigen van bedden
Ambulantisering vraagt vooral niet om het bot wegbezuinigen van bedden. En dat is helaas wel wat in veel inkoopbeleid van zorgverzekeraars zien. Ongenuanceerde, generieke afbouw van bedden – zowel klinisch als begeleid wonen – zonder te kijken naar lokale context, of regionale samenhang, met afbouwpercentages die in veel gevallen volstrekt onrealistisch zijn en zonder oog voor ketensamenhang en knelpunten op het gebied van vastgoed. Dat is in strijd met het bestuurlijk akkoord waar is afgesproken eerst de knelpunten op te lossen. Juist de aanwezigheid van een infrastructuur, zoals beschreven in het akkoord, is belangrijk. Deze infrastructuur zorgt ervoor dat patiënten worden opgevangen en voorkomt dat patiënten tussen wal en schip raken, of nog erger, verkommeren.
Preventie
De Agenda voor de zorg en het Bestuurlijk Akkoord ggz vragen om politiek, bestuurders, zorgverzekeraars en zorgaanbieders die het lef hebben om te investeren in preventie aan het begin van de keten, in versterking van zelfmanagement, in een goede en toegankelijke basis-ggz voor mensen met minder complexe problematiek, in samenhangende zorg zonder schotten, in voor iedereen toegankelijke zorg zonder eigen bijdrage.
Zorgvuldigheid
Patiënten hebben recht op een zorgvuldig traject van zorgverzekeraars en zorgaanbieders om te zorgen dat zij de zorg en ondersteuning krijgen die nodig is. Dat betekent dat alle partijen de plicht hebben om het traject zorgvuldig en in de goede volgorde te lopen. Dus zorgverzekeraars: graag snel deze valse start terugdraaien.
Paul van Rooij
Directeur van GGZ Nederland