Wat de zorg kan leren van… familiebedrijven

Het rapport is gebaseerd op onderzoek van het Erasmus Centre for Family Business in samenwerking met BDO Accountants & Adviseurs en Rabobank en is hier te downloaden.

Familiebedrijven

De officiële definitie van een familiebedrijf volgens de Europese Commissie is als volgt:

Een bedrijf is een familiebedrijf als er één familie een meerderheid van eigendom en zeggenschap heeft. Bij beursgenoteerde bedrijven is dat 25 procent. Daarnaast moet de familie formeel betrokken zijn bij het bestuur. Bekende voorbeelden van succesvolle Nederlandse familiebedrijven zijn Heineken, Pon en Jumbo.

Het onderzoek

Voor het onderzoek werd een mix van ruim 800 familie- en niet-familiebedrijven onderzocht. Belangrijk resultaat was dat familiebedrijven het veel beter doen op het gebied van performance, productiviteit en innovatie. Wat een interessant resultaat! Wat doen ze dan anders in hun bedrijven? En wat kunnen we daarvan leren?

Formeel en informeel management

Het belangrijkste verschil dat uit het onderzoek naar voren kwam, was dat er bij familiebedrijven veel meer sprake is van informeel management dan bij niet-familiebedrijven. Kenmerkend voor informeel management is dat veel gewoonten en gedragsregels niet expliciet zijn vastgelegd. Besluiten worden veel meer genomen op basis van intuïtie en ervaring en minder op keiharde parameters. Bij informeel management past ook het meer verantwoordelijkheid geven aan de medewerkers op de werkvloer. Dit stimuleert bovendien de medewerkers om zelf met innovatieve ideeën te komen.

Informeel management staat tegenover formeel management, dat zich juist kenmerkt door vast­gelegde technieken en systemen. Deze geven managementbeslissingen en ­processen een rationele en feitelijke basis. Bij formeel management wordt er expliciet gestuurd op scherp gedefinieerde en ambitieuze doelen.

Bedrijfsgrootte

Familiebedrijven en niet-familiebedrijven investeren in een gelijke mate in formeel management en dat verklaart dus niet de verschillen in succes tussen beide type bedrijven. Sterker nog: een andere opvallende conclusie van het onderzoek was dat formeel management weinig tot niets oplevert aan prestaties.

Ook noemenswaardig vind ik dat de grootte van het bedrijf niet uitmaakt: ook bij grote familiebedrijven is meer informeel management dan bij grote niet-familiebedrijven. Het is dus niet zo dat als je groter wordt, informeel management niet meer zou kunnen. Natuurlijk zul je altijd bepaalde processen moeten vastleggen vanwege eisen van buitenaf zoals bijvoorbeeld wetgeving, maar leg vooral niet meer vast dan noodzakelijk. Het schrijven van indrukwekkende duurzaamheids- en innovatierapporten betekent immers niet dat je daarmee duurzamer en innovatiever bent. Het gaat om de uitvoering!

Zou je nu het succes van een niet-familiebedrijf kunnen vergroten door meer informeel management in te voeren? Zou dat bijdragen aan betere performance, productiviteit en innovatie? Daar doet het rapport geen uitspraken over, maar de tips over het invoeren van informeel management gaf mij in ieder geval veel inspiratie voor de zorg!

Informeel management in de zorg?

Er zijn met uitzondering van kleine organisaties zoals huisartsenpraktijken en apotheken bij mijn weten weinig zorgorganisaties die voldoen aan de familiebedrijf definitie. Maar wellicht kunnen we de resultaten van het onderzoek toch wel vertalen naar de zorg.

Wat betreft het formeel management zit het (helaas) in de zorg wel snor. We hebben voldoende regeltjes, processen en procedures vastgelegd in technieken en systemen die we ons overigens soms zelf hebben opgelegd(!).

Als we echter kijken naar het vergroten van het informeel management zijn er nog wel wat stappen te zetten. Ik vond onderstaande tips uit het rapport echt zeer goede handvatten om in de zorg mee aan de slag te gaan:

• Ontwikkel een cultuur van hoofdelijke verantwoordelijkheid door deze zo laag mogelijk in de organisatie neer te leggen (zoals ik ook al eerder zag bij Scania).
• Integreer kernwaarden zodat iedereen de kaders weet voor de koers van het bedrijf (zoals ik ook al eerder zag bij Coolblue).
• Stimuleer persoonlijk initiatief om zo met veel meer diversiteit de problemen en uitdagingen te lijf te gaan (zoals ik ook al eerder zag bij Nedap).

Volgens mij heel goede tips om mee aan de slag te gaan in uw organisatie! Ik zou zeggen veel succes ermee!

 Veel dank voor jouw tip Ruud Loos, Director Adviesgroep Familiebedrijven, BDO!

Joris Arts plaatst elke week op woensdag een nieuwe blog op zijn eigen LinkedIn-pagina. Voortaan verschijnen die ook op Skipr. De andere blogs uit de reeks zijn hier te vinden.